Học ngay kỹ thuật nuôi và chăm sóc Vanilla để tạo nên vụ mùa bội thu

Cây lan Vanilla mang trong mình nét đẹp độc đáo và giá trị kinh tế vượt trội, khiến bao nhà vườn mê mẩn. Tuy nhiên, để cây lan Vanilla phát triển mạnh, ra hoa đều và cho quả chất lượng đòi hỏi sự tinh tế và hiểu biết sâu về đặc tính sinh trưởng của cây lan Vanilla. Dưới đây, chúng tôi chia sẻ tới các nhà vườn kỹ thuật nuôi cùng với quy trình chăm sóc Vanilla.

Bật mí kỹ thuật nuôi Vanilla chuyên nghiệp mà nhà vườn nên biết

Bạn có biết, chỉ cần sai một bước trong kỹ thuật nuôi vanilla, cây có thể ngừng sinh trưởng hoặc không ra hoa? Vanilla là loài cây đòi hỏi sự tỉ mỉ và hiểu biết sâu về điều kiện môi trường. Cùng ViGen tìm hiểu những kỹ thuật nuôi Vanilla nhé !

Kỹ thuật làm giàn leo Vanilla :

Do giống lan Vanilla là cây thân leo nên để cây sinh trưởng và phát triển tốt cần phải làm giàn cho cây. Nhà vườn làm giàn vanilla đơn giản bằng cộc gỗ hoặc tre. Giàn leo cho cây lan Vanilla nên được thiết kế để cây có nhiều không gian leo, và có thể dùng lưới làm bóng râm che bớt phần mái để tăng năng suất.

Các bước chuẩn bị và thiết kế giàn leo:
Chọn vật liệu:

• Cọc: Sử dụng cọc gỗ, tre, hoặc ống thép bọc nhựa để làm khung chính.
• Dây/Lưới: Chuẩn bị dây thép, dây kẽm, dây cước, hoặc lưới giàn leo chuyên dụng.
• Dụng cụ buộc: Sử dụng dây xanh, dây rút nhựa, hoặc dây kẽm để cố định các mối nối.

Thiết kế khung giàn:

• Giàn chữ A: Dùng các cọc làm khung hình chữ A, sau đó sử dụng dây xanh hoặc kẹp để liên kết chúng lại.
• Giàn thẳng: Cắm các cọc xuống đất song song với nhau, tạo thành các ô cách nhau khoảng 2-3m.
• Giàn tựa tường: Nếu trồng trong chậu hoặc thùng xốp trên sân thượng, bạn có thể làm giàn nghiêng tựa vào vách tường hoặc lan can nhà, sau đó giăng lưới.

Lắp đặt và cố định giàn:

• Cắm cọc: Cắm các cọc xuống đất theo khoảng cách đã định.
• Tạo khung: Dùng dây thép căng ngang hoặc dọc trên đỉnh các cọc, tạo thành khung giàn.
• Phủ lưới: Trải lưới giàn leo lên khung, kéo căng và cố định vào khung bằng dây rút hoặc dây kẽm.

Thêm các yếu tố hỗ trợ:

• Bóng râm: Nếu cần, bạn có thể căng lưới làm bóng râm che bớt phần mái của giàn leo, tạo điều kiện tốt hơn cho cây leo và tăng năng suất.
• Ống dẫn: Cố định các ống dẫn vào dây chằng liên kết trên và đặt các trụ cách nhau 0,5m để tạo điều kiện thuận lợi cho cây leo.

Để đảm bảo cho giàn lan đủ ánh sáng, nên chọn vị trí trồng có đủ sáng và thông thoáng và khi làm giàn đảm bảo các khớp nối phải được buộc chặt và không bị xê dịch để cây có chỗ leo vững chắc.

Kỹ thuật giâm cành Vanilla

Để có một vườn Vanilla xanh tốt, trong kỹ thuật nuôi Vanilla thì khâu giâm cành đóng vai trò quyết định đến sự thành công của cả quá trình trồng. Việc nắm vững kỹ thuật giâm cành Vanilla không chỉ giúp cây bén rễ nhanh mà còn đảm bảo giống khỏe, chống chịu tốt với sâu bệnh.

• Chuẩn bị cành giâm:
• Chọn cành: Chọn những đốt khỏe mạnh, không bị bệnh từ cây mẹ, có chiều dài khoảng 40-51 cm và chứa 2 mắt.
• Chuẩn bị: Cắt các đốt này và rửa sạch dưới vòi nước chảy chậm.

Chuẩn bị giá thể và chậu :

• Chậu: Sử dụng chậu nhỏ để trồng.
• Giá thể: Dùng các loại giá thể có khả năng thoát nước tốt như vỏ cây đậu phộng, rêu than bùn, hoặc giá thể trộn cho lan như vỏ dừa, xơ dừa.
• Độ pH: Đảm bảo giá thể có độ pH trung tính, từ 6.6 đến 7.5.

Kỹ thuật giâm cành :

• Đặt cành: Cắm phần gốc của cành vào chậu đã chuẩn bị, đảm bảo cành ngập sâu khoảng 5-7 cm.
• Giữ khoảng cách: Đảm bảo có đủ không gian phát triển, khoảng cách giữa các cành giâm khoảng 10 cm.

Sau khi giâm cành thành công, nhà vườn cần chú ý đến quá trình chăm sóc sau giâm cành nữa nhé. Chúng tôi sẽ chia sẻ cùng nhà nông điều này ngay sau đây.

Kỹ thuật ươm Vanilla

Trong kỹ thuật nuôi Vanilla thì kỹ thuật ươm Vanilla tưởng chừng đơn giản, nhưng lại là công đoạn nhiều người trồng còn gặp khó khăn. Hiện nay có 2 phương pháp ươm cây lan Vanilla chính: ươm từ đốt thân bằng cách cắm cành vào giá thể thoát nước tốt và ươm nuôi cấy mô trong phòng thí nghiệm với môi trường dinh dưỡng nhân tạo.

Ươm Vanilla từ đốt thân:

Chuẩn bị: Chọn các đốt thân khỏe mạnh từ cây mẹ, rửa sạch và ngâm trong nước khoảng 45 phút.
Xử lý: Ngâm đốt thân trong dung dịch Javen pha loãng (5% trong 10 phút), sau đó rửa sạch bằng nước cất tiệt trùng.
Trồng cây: Vùi khoảng 2-3 đốt lá dưới mặt đất vào giá thể xốp như xơ dừa, vỏ thông hoặc rêu than bùn.

Chăm sóc:
Ánh sáng: Đặt cây ở nơi thoáng mát, có ánh sáng mặt trời gián tiếp trong 6 giờ mỗi ngày.

Độ ẩm: Duy trì độ ẩm cao bằng cách phun sương hàng ngày và đảm bảo thoát nước tốt cho giá thể.

Hỗ trợ leo: Cây vanilla là cây dây leo, nên cần dựng giàn hoặc cột cho cây leo lên.

Nhiệt độ: Giữ nhiệt độ ấm áp, tốt nhất là 27-29°C ban ngày và 18-24°C ban đêm.

Ươm Vanilla bằng kỹ thuật nuôi cấy mô: 

Chuẩn bị môi trường: Sử dụng môi trường dinh dưỡng Murashige và Skoog (MS) bổ sung các yếu tố như đường sucrose, agar-agar, myo-inositol và các hormone tăng trưởng như 6-benzylaminopurine (BA) và naphthalene acetic acid (NAA).

Nhân chồi: Cấy các đốt thân lên môi trường nhân chồi để tạo ra nhiều chồi.

Tạo rễ: Chuyển các chồi sang môi trường không chứa hormone để ra rễ.

Thích nghi với môi trường:
Rửa sạch môi trường nuôi cấy khỏi cây non.
Chuyển cây sang chậu có giá thể và dần dần giảm độ ẩm từ 100% xuống 60% trong hai tuần, sau đó giảm dần đến độ ẩm bình thường.
Tăng dần cường độ ánh sáng để cây thích nghi.

Kỹ thuật nuôi Vanilla trong nhà lưới :

Trồng lan Vanilla trong nhà lưới đang trở thành xu hướng mới của nhiều nhà vườn Việt Nam. Mô hình này không chỉ giúp kiểm soát ánh sáng, độ ẩm mà còn hạn chế sâu bệnh hiệu quả. Hãy cùng ViGen tìm hiểu kỹ thuật nuôi Vanilla trong nhà lưới để cây phát triển xanh tốt và cho năng suất cao.

Chuẩn bị nhà lưới và môi trường:

Nhà lưới: Xây nhà lưới khung thép chắc chắn, chiều cao khoảng 4m, che phủ lưới có khả năng chống nắng theo từng lớp phù hợp với giai đoạn sinh trưởng của cây.

Nền nhà: Đất nền phẳng, thoát nước tốt. Xây rào chắn xung quanh để ngăn động vật phá hoại.

Giá thể trồng: Chuẩn bị giá thể hỗn hợp vỏ cây, gỗ xay, tro trấu, phân hữu cơ. Xử lý giá thể trước khi trồng để đảm bảo thông thoáng, không giữ nước và tránh nấm hại.

Trụ trồng: Sử dụng trụ gỗ khô, đường kính từ 12 cm, cao 1.7 m, đặt cách nhau khoảng 2 m.

Kỹ thuật trồng cây:

Cây leo: Chuẩn bị cành cây vani từ giống uy tín, sau đó cắm cọc để cây leo theo.

Giá thể: Bổ sung giá thể trồng từ 2-3 tháng một lần, độ dày khoảng 20-30 cm.

Bón phân: Bón phân giàu dinh dưỡng (pha loãng) hàng tuần, ưu tiên bón phân hữu cơ cho Vanilla, chỉ bón khi đất ẩm để tránh làm hỏng rễ.

Chăm sóc Vanilla

Ánh sáng: Cây cần ánh sáng gián tiếp và thường xuyên. Điều chỉnh lớp lưới che nắng để phù hợp với mùa vụ và giai đoạn phát triển của cây.

Độ ẩm: Duy trì độ ẩm trong khoảng 60-85%.

Tưới nước: Sử dụng hệ thống tưới phun sương, tưới nhỏ giọt cho Vanilla để đảm bảo tưới đều đặn, giữ cho giá thể đủ ẩm nhưng không bị úng nước.

Tỉa cành: Tỉa cành vanilla hợp lý và cố định thân cây vào trụ để cây phát triển tốt.

Kỹ thuật điều chỉnh nhiệt độ Vanilla

Trong trồng lan Vanilla, việc kiểm soát nhiệt độ không chỉ giúp cây sinh trưởng ổn định mà còn quyết định năng suất và chất lượng quả. Mỗi thời điểm khác nhau, Vanilla đều có ngưỡng nhiệt lý tưởng riêng.

Chi tiết kỹ thuật điều chỉnh nhiệt độ:
Nhiệt độ lý tưởng: Ban ngày: 27–29°C và ban đêm: 18–24°C.

Biện pháp làm mát:

• Mở lỗ thông hơi: Giúp lưu thông không khí và giảm nhiệt độ trong nhà kính.
• Sử dụng quạt: Bật quạt để tăng cường đối lưu không khí, hạ nhiệt độ hiệu quả.
  Biện pháp làm ấm:

Đèn nhiệt: Lắp đặt đèn nhiệt trong nhà kính để giữ ấm cho cây.

Lò sưởi: Sử dụng lò sưởi để làm ấm không gian khi nhiệt độ xuống quá thấp.

Những điều cần tránh:

• Nhiệt độ quá thấp: Cây vani rất nhạy cảm với nhiệt độ dưới 10°C.
• Thay đổi nhiệt độ đột ngột: Tránh làm cây tiếp xúc với sự thay đổi nhiệt độ bất ngờ.

Kỹ thuật thụ phấn hoa Vanilla:

Khi thụ phấn cho hoa Vanilla, cần dùng tay nhẹ nhàng nâng lớp màng ngăn cách nhị và nhụy, sau đó chuyển khối phấn hoa từ bao phấn sang nhụy và ấn nhụy để cố định chúng. Công việc này cần được thực hiện vào buổi sáng, trước 11 giờ, và mỗi ngày cần kiểm tra cây để thụ phấn cho hoa nở trong ngày vì hoa chỉ nở trong khoảng một ngày.

Môi trường trồng cây lan Vanilla lý tưởng: Yếu tố quyết định năng suất và hương vị tự nhiên

Ngoài chọn được loại giống lan vanilla tốt, nắm chắc được các kỹ thuật nuôi vanilla thì việc chuẩn bị cho cây lan một môi trường sống lý tưởng góp phần không nhỏ trong việc tăng năng suất và tạo ra được những quả Vani mang hương vị tự nhiên.

Chuẩn bị đất trồng Vanilla phù hợp:

Để chuẩn bị đất trồng vanilla phù hợp, cần tạo ra một giá thể tơi xốp, giàu dinh dưỡng, thoát nước tốt và có độ pH trung tính (6.6 – 7.5).

Vật liệu làm giá thể bao gồm: vỏ cây, xơ dừa, than trấu, mùn cưa, rêu than bùn, và phân hữu cơ. Phải đảm bảo điều kiện dễ thoát nước, thông thoáng cho rễ và duy trì độ ẩm vừa phải.

Một số lưu ý khi trồng và chăm sóc vanilla:

• Nếu trồng trên diện tích lớn, có thể tạo luống cao để cải thiện thoát nước.
• Sử dụng lớp phủ (mulch) như vỏ dừa khô giúp duy trì độ ẩm và cung cấp dinh dưỡng, cần phủ lại sau một thời gian nhất định.
• Sử dụng nước sạch, tưới nhẹ nhàng và không tưới quá nhiều để tránh thối rễ.

Độ ẩm, ánh sáng phù hợp cho Vanilla

Độ ẩm lý tưởng cho cây Vanilla là từ 70% đến 85%. Cây lan Vanilla cần độ ẩm cao để phát triển tốt. Khi chăm sóc Vanilla  nên tránh để độ ẩm quá cao dẫn đến thối rễ hoặc nấm bệnh, và cân bằng với thông gió đầy đủ.

Ánh sáng phù hợp cho cây Vanilla là ánh sáng gián tiếp, sáng rõ và được lọc trong khoảng 6-8 giờ mỗi ngày. Tránh ánh nắng trực tiếp gắt vào buổi chiều vì sẽ làm cây bị cháy lá, trong khi thiếu sáng sẽ ức chế sự sinh trưởng và ra hoa. Sử dụng lưới che nắng hoặc trồng dưới bóng cây lớn là cách hiệu quả để cung cấp ánh sáng phù hợp. Cây phát triển tốt nhất ở nhiệt độ ấm áp, khoảng 20-30°C, với đất thoát nước tốt và giàu chất hữu cơ.

Thoát nước cho Vanilla là điều cần thiết

Trong kỹ thuật nuôi Vanilla và chăm sóc Vanilla thì việc thoát nước cho cây là rất quan trọng, cây Vanilla dễ bị úng rễ hoặc thối thân khi cây bị ngập nước lâu ngày. Mỗi kiểu trồng cây Vanilla khác nhau có cách thoát nước khác nhau:

Đối với cây trồng ghép (trên gỗ/thân cây): Kiểu trồng này  có khả năng thoát nước rất nhanh. Nên tưới ít nhất mỗi ngày 1 lần vào ngày nắng nhẹ (dưới 30°C) và tưới 2 lần vào ngày nắng nóng (trên 30°C).

Đối với cây trồng trong chậu: Sử dụng chậu có lỗ thoát nước tốt để nước thừa có thể chảy ra ngoài và tưới nước cho Vanilla với lượng giảm hơn so với các kiểu trồng khác. Đất trồng giữ ẩm tốt hơn so với trồng trên giá thể, nên lượng nước tưới cũng sẽ giảm đi.

Quy trình chăm sóc cây lan Vanilla theo từng giai đoạn phát triển

Khi đã đảm bảo kỹ thuật nuôi Vanilla thì quy trình chăm sóc Vanilla cùng phải phù hợp theo từng giai đoạn. Mỗi giai đoạn, nhu cầu dinh dưỡng, độ ẩm, ánh sáng khác nhau nên phải có cách chăm sóc Vanilla khác nhau.

Chăm sóc Vanilla trồng trong chậu:

Chăm sóc Vanilla trồng trong chậu cần có những lưu ý sau: Đảm bảo cây nhận đủ ánh sáng gián tiếp, duy trì độ ẩm cao nhưng không ngập úng, sử dụng đất thoát nước tốt và cung cấp giá thể để cây leo. Thường xuyên bón phân cho lan hai tuần một lần bằng phân bón pha loãng và kiểm tra sâu bệnh như rệp sáp. Thụ phấn thủ công cho hoa để tạo quả vanilla, và thay chậu ba năm một lần để bộ rễ khỏe mạnh

Chăm sóc Vanilla sau giâm cành:

Sau khi giâm cành, cần chăm sóc Vanilla cẩn thận để cành giâm khỏe, bén rễ tốt.

Tưới nước: Tưới nhẹ nước cho đến khi giá thể ẩm, tránh tưới quá nhiều dễ gây thối rễ.

Ánh sáng: Che sáng khoảng 60% trong tháng đầu, tránh ánh nắng trực tiếp. Sau 3-5 tháng, có thể giảm độ che mát lên 80%. Sau 6 tháng, tháo bỏ giàn che để cây quang hợp tốt.

Nhiệt độ và độ ẩm: Duy trì nhiệt độ 20-25°C và độ ẩm cao, khoảng 85-90%

Chăm sóc Vanilla năm đầu :

Trong năm đầu tiên, cây lan Vanilla cần thời gian để thích nghi và phát triển hệ rễ khỏe mạnh. Người trồng nên chăm sóc Vanilla  cẩn thận bằng cách duy trì độ ẩm đất ổn định từ 70–80%, tránh tưới nước quá nhiều gây úng rễ. Bên cạnh đó, che nắng nhẹ 50–60% giúp cây không bị cháy lá, đồng thời tạo môi trường mát mẻ cho rễ bén nhanh.

Bón phân cân đối cho cây hai đến bốn tuần một lần trong mùa sinh trưởng và hỗ trợ cây leo bằng cọc hoặc giàn gỗ chắc chắn. Trong quá trình chăm sóc Vanilla cần kết hợp theo dõi và xử lý sớm các vấn đề về sâu bệnh như nhện đỏ, rệp sáp để bảo vệ sức khỏe cây.

Chăm sóc Vanilla ra hoa ổn định:

Cây Vanilla thường ra hoa sau 2–3 năm trồng, khi thân chính đã trưởng thành và có chiều dài khoảng 2–3 mét. Để kích thích cây ra hoa, người trồng có thể uốn cong hoặc cắt ngọn nhẹ để kích thích sự phân hóa mầm hoa.

Bên cạnh đó, việc bón phân có hàm lượng lân và kali cao, kết hợp tưới nước đều nhưng không quá ẩm, sẽ giúp nụ hình thành nhanh hơn.

Sau khi cây ra hoa, cần tăng cường chăm sóc bằng phân hữu cơ và ánh sáng nhẹ để hoa nở đều và kéo dài thời gian thụ phấn và có kỹ thuật thụ phấn cho Vanilla đúng cách.

Những lưu ý khi chăm sóc Vanilla để xuất khẩu

Để cây Vanilla đạt tiêu chuẩn xuất khẩu, người trồng cần chăm sóc theo quy trình sạch, an toàn và bền vững. Cần thường xuyên vệ sinh vườn, loại bỏ cây bệnh và sử dụng chế phẩm sinh học thay vì thuốc hóa học để đảm bảo an toàn dư lượng. Quả phải được phát triển đồng đều, không bị nứt, thối hay sâu bệnh. Trong giai đoạn quả chín, nên giảm tưới nước và tránh bón phân hóa học, giúp quả khô tự nhiên, hương thơm đậm hơn. Chỉ khi quả đạt kích thước và mùi hương chuẩn, mới đủ tiêu chuẩn cho thị trường xuất khẩu cao cấp.

Cây lan Vanilla không chỉ là loài cây cho hoa đẹp hương thơm mà còn mang lại giá trị kinh tế to lớn, mở ra hướng đi mới cho nông nghiệp hiện đại. Việc nắm vững kỹ thuật nuôi Vanilla và chăm sóc Vanilla là chìa khóa giúp nhà vườn gặt hái thành công bền vững. Mỗi công đoạn, dù nhỏ nhất, đều góp phần tạo nên những trái Vanilla thơm ngát, chất lượng cao. Hãy để Vigen.vn đồng hành cùng bạn trên hành trình chinh phục loài lan quý giá này nhé !