Thị trường vanilla: “Mỏ vàng” toàn cầu đang chờ Việt Nam khai phá

Giữa lúc xu hướng nông sản đang bị bão hòa, thì cây lan vanilla xuất hiện như một làn gió mới mang lại giá trị bền vững nhờ những ứng dụng của vanilla ( vani) trong rất nhiều ngành và thị trường vanilla rộng lớn. Loài cây tưởng chừng mảnh mai ấy lại chứa đựng tiềm năng kinh tế lớn, được thế giới săn đón. Trong bài viết này, chúng tôi –Vigen.vn muốn chia sẻ đến bà con ứng dụng của vanilla cũng như thị trường vanilla rất tiềm năng trong và ngoài nước.

Ứng dụng của vanilla – Hướng đi mới cho nông nghiệp hữu cơ Việt Nam

Vanilla ( vani) được xem là “vàng xanh” của ngành nông nghiệp toàn cầu bởi tính ứng dụng của vanilla rất rộng và mang lại giá trị kinh tế ” triệu đô”.

Ứng dụng của vanilla trong ngành thực phẩm

Ứng dụng của vanilla rất rộng, được sử dụng trong nhiều ngành công nghiệp. Vanilla trong ngành thực phẩm thường dùng để sản xuất hương liệu, làm nguyên liệu cho bánh kẹo, nước uống… được dùng để tăng hương vị và kích thích vị giác .

Vanilla trong sản xuất hương liệu: Từ quả lan vanilla sau thu hoạch, chúng được phơi khô, ủ lâu ngày để tạo ra chiết xuất vani nguyên chất với hương thơm quyến rũ.

Vanilla nguyên liệu cho bánh kẹo: Dùng cho làm bánh kẹo dưới ba dạng chính: trái vani, tinh chất vani (extract), và bột vani

Ứng dụng cùa vanilla trong ngành thực phẩm, bánh kẹo, nước uống:

• Bánh kẹo và tráng miệng: Vani là hương liệu thiết yếu để tạo vị ngọt ngào và thơm ngon cho các loại bánh, kem, chocolate, mứt, sữa chua và các món tráng miệng khác.
• Đồ uống: Hương vani được thêm vào các loại đồ uống có hoặc không cồn như cà phê, trà sữa, cocktail, rượu mạnh (whisky, rum, vodka) để tạo hương vị đặc trưng.
• Thực phẩm khác: Vanilla còn được sử dụng trong các món ăn mặn như súp rau củ, bí đỏ nướng, tôm nướng sốt để tăng thêm sự hấp dẫn.

Vai trò của hương vanilla trong ngành thực phẩm:

• Kích thích vị giác: Hương vani nhẹ nhàng giúp món ăn trở nên hấp dẫn và ngon miệng hơn.
• Tạo sự cân bằng hương vị: Giúp cân bằng vị ngọt, làm dịu vị đắng hoặc vị chua của các thành phần khác.
• Làm nền cho các hương vị khác: Tôn thêm và làm phong phú thêm hương vị của các nguyên liệu khác như sô cô la, cà phê.
• Che giấu mùi không mong muốn: Trong thực phẩm chức năng, vani giúp che đi mùi vị khó chịu của các thành phần hoạt tính.
• Tăng thời hạn sử dụng: Vanillin, một thành phần trong vanilla, có đặc tính kháng khuẩn, giúp ngăn chặn sự phát triển của nấm mốc và kéo dài thời gian sử dụng của sản phẩm.

Ứng dụng của vanilla trong sản xuất mỹ phẩm, nước hoa:

Ứng dụng của vanilla trong mỹ phẩm và nước hoa: Được sử dụng làm thành phần tạo hương thơm ngọt ngào, ấm áp và quyến rũ, mang lại trải nghiệm thư giãn và dễ chịu

Ứng dụng của vanilla trong nước hoa:

• Tạo hương: Vani mang đến nốt hương ngọt ấm, gợi cảm, thường được kết hợp với các loại hương khác để tạo nên các tầng hương độc đáo cho nước hoa, thu hút người dùng.
  Tạo phong cách: Hương vani đặc biệt được ưa chuộng trong các loại nước hoa mang phong cách gợi cảm, quyến rũ và phù hợp với thời tiết se lạnh.

Ứng dụng của vanilla trong mỹ phẩm:

• Chăm sóc da: Chiết xuất vanilla được sử dụng trong các sản phẩm dưỡng da như kem dưỡng, mặt nạ, sữa tắm nhờ đặc tính làm dịu, giảm kích ứng, giúp da mềm mại và sáng mịn.
  Chống oxy hóa: Vanilla chứa chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ da khỏi tác động của các gốc tự do và các tác nhân gây căng thẳng từ môi trường, làm chậm quá trình lão hóa.
  Sản phẩm trang điểm: Hương thơm ngọt ngào của vani cũng được dùng trong son môi và các sản phẩm trang điểm khác để tăng thêm sự trang nhã và cuốn hút. 

  

Ứng dụng của vanilla trong y học và dược liệu

Trong y học và dược liệu, chiết xuất vani có đặc tính chống oxy hóa mạnh mẽ, kháng khuẩn, chống viêm và có khả năng giảm đau, giúp hỗ trợ sức khỏe thần kinh và gan và rất nhiều công dụng khác.

Công dụng dược liệu của vani

Hoạt tính chống oxy hóa: Vanillin và các hợp chất khác trong vani có tác dụng trung hòa các gốc tự do, bảo vệ tế bào khỏi tổn thương và làm chậm quá trình lão hóa.

Kháng khuẩn: Chiết xuất vani chứa flavonoid và alkaloid, có khả năng chống lại một số loại vi khuẩn và được nghiên cứu để phát triển các hợp chất kháng khuẩn mới.

Chống viêm và giảm đau: Vani có khả năng chống viêm, có lợi cho sức khỏe gan và có tác dụng giảm đau. “Theo Research Journal of Pharmacy and Technology.”

Hỗ trợ thần kinh: Vanillin được cho là có lợi cho sức khỏe não bộ, bảo vệ chống lại các bệnh thoái hóa thần kinh và giúp giảm căng thẳng.

Chống ung thư: Một số nghiên cứu trên tế bào và động vật cho thấy vanillin có tác dụng ức chế sự phát triển của một số khối u.

Hỗ trợ tiêu hóa: Mùi hương vani có thể giúp làm dịu dạ dày, giảm cảm giác buồn nôn và hỗ trợ tiêu hóa.

Ứng dụng của vanilla trong liệu pháp hương thơm và chăm sóc sức khỏe

Giảm lo âu và trầm cảm: Tinh dầu vani được sử dụng như một liệu pháp hương thơm để giảm căng thẳng thần kinh, an thần và hỗ trợ giấc ngủ.

Cải thiện tâm trạng và sức khỏe sinh sản: Trong dân gian, vani được coi là có thể giúp cải thiện tâm trạng và cân bằng nội tiết tố, tạo điều kiện thuận lợi cho khả năng thụ thai.

Dưỡng da và tóc: Chiết xuất vani chứa các vitamin nhóm B và chất chống oxy hóa, giúp bảo vệ da khỏi tác động của môi trường,có thể dùng trong các hỗn hợp tẩy tế bào chết. “Theo Vinmec.”

Việt Nam trên bản đồ thị trường vanilla thế giới: Bước khởi đầu đầy triển vọng

Việt Nam đang nổi lên như một vùng trồng vanilla tiềm năng nhờ điều kiện khí hậu nhiệt đới và nguồn lao động dày dạn kinh nghiệm. Dù mới ở giai đoạn đầu, nhưng nhiều doanh nghiệp trong nước đã bắt đầu hướng tới xuất khẩu vanilla Việt Nam sang các thị trường cao cấp như châu Âu và Nhật Bản. Cùng ViGen tìm hiểu thị trường vanilla trong nước và thế giới.

Thị trường vanila quốc tế và châu Âu:

Thị trường vanilla toàn cầu dự kiến đạt 1,04 tỷ USD vào năm 2024 và sẽ tiếp tục tăng trưởng với tốc độ CAGR là 8,13% để đạt 1,54 tỷ USD vào năm 2029 “Theo grandviewresearch.com.” Trong đó, vanilla madagascar dẫn đầu thị trường. Có thể điểm danh vài công ty lớn hoạt động trên thị trường này bao gồm McCormick Company Inc., Nielsen-Massey Vanillas Inc., Sensient Technologies Corporation, Symrise AG và Givaudan SA. Giá vanilla quốc tế hiện nay dao động từ vài trăm đến hơn 600 USD/kg (khoảng 12-15 triệu đồng/kg) hoặc hơn.

Trong khi đó, thị trường vanilla châu Âu chiếm 33,6% doanh thu toàn cầu vào năm 2024  – Đây là một thị trường cực kỳ tiềm năng để Việt Nam hướng đến xuất khẩu vani. Đức là thị trường vanilla lớn nhất khu vực này. Sản phẩm ưa chuộng nhất thuộc về vani lỏng với doanh thu lớn nhất, chiếm tới 75,9% vào năm 2024. Với chất lượng cuộc sống ngày càng cao, hướng đến tiêu thụ các sản phẩm lành mạnh nên khách hàng châu Âu nói riêng và khách hàng tiêu thụ vanilla quốc tế nói chung đều hướng đến hương vani tự nhiên, vanilla hữu cơ trong ngành thực phẩm và đồ uống. Do đó, chiết xuất vanilla thiên nhiên, vanilla hữu cơ đang ngày càng trở thành xu thế và là thị trường cao cấp.

Thị trường vanilla Đông Nam Á

Thị trường vanilla ở Đông Nam Á, bao gồm cả Việt Nam, đang phát triển với sự gia tăng sản xuất và xuất khẩu. Nếu vanilla madagascar dẫn đầu thị trường thế giới thì Indonesia là nước sản xuất vani nhiều nhất Đông Nam Á.

So với Indonesia thì Việt Nam là nước có rất nhiều tiềm năng để trồng và phát triển vanilla bởi thời tiết phù hợp. Tuy nhiên, giống lan vanilla chỉ mới du nhập và phát triển mạnh mẽ vào 2005 trong khi Indonesia lại nước đã trồng và xuất khẩu vanilla thứ 2 thế giới thì Việt Nam cần học hỏi nhiều hơn nữa để có thể theo kịp và hướng đến xuất khẩu.

Thị trường vanilla trong nước:

Thị trường vani trong nước tuy mới phát triển mạnh từ khoảng năm 2005 nhưng đã có tiềm năng lớn do nhu cầu tiêu thụ trong ngành thực phẩm, mỹ phẩm và giá trị kinh tế cao. Việt Nam hiện nay đã có nhiều trang trại trồng thành công và thu hoạch ở các tỉnh như Bình Thuận, An Giang và Bạc Liêu.

Giá vani khô ở Việt Nam hiện dao động từ 10-20 triệu đồng/kg, giá cây giống là 120-200 nghìn đồng/cây, cho thấy vanilla Việt Nam có tiềm năng kinh tế cao nhưng đòi hỏi sự kiên trì và đầu tư lâu dài.

Từ giàn lan đến thị trường tỷ đô: Lợi nhuận từ cây vanilla không ngờ tới

Với khả năng thích nghi tốt và nhu cầu ổn định, vanilla giúp nâng cao thu nhập gấp nhiều lần so với các cây trồng truyền thống.

Lợi nhuận từ cây vanilla – Giá vanilla hiện nay :

Do ứng dụng của vanilla rất lớn, dùng trong nhiều ngành khác nhau nên nhu cầu khá cao. Thị trường vanilla lại là một thị trường rất tiềm năng, có thể hướng đến xuất khẩu nên lợi nhuận từ việc trồng lan vanilla lấy quả để chiết xuất vani là rất lớn. Giá thành của vani phụ thuộc vào giá thị trường.

Giá vanilla ở Việt Nam hiện nay:

Vani khô: Dao động từ 10 triệu đến 20 triệu đồng/kg.
Quả vani tươi: Có giá bán khoảng 1 – 1,5 triệu đồng/kg.

Giá vanilla thế giới: Giá vanilla thế giới dao động từ vài trăm đến hơn 600 USD/kg (khoảng 12-15 triệu đồng/kg) hoặc có thể hơn tùy thuộc vào chất lượng và loại.

Thời gian trồng vanilla và chi phí luôn là sự quan tâm hàng đầu của người trồng

Vanilla là loại cây trồng mang lại giá trị kinh tế cao. Tuy nhiên, việc trồng và chăm sóc cây lan vanilla cần nhiều thời gian và tốn rất nhiều công chăm sóc.

Trồng vani cần khoảng 3 đến 4 năm để có đợt thu hoạch đầu tiên và thời gian thu hoạch có thể kéo dài đến 10 năm. Từ khi hoa thụ phấn, phải mất khoảng 6 tháng để quả vani chín và thu hoạch.

Chi phí đầu tư trồng vanilla:

• Chi phí cho cây giống: Giá mỗi cây giống vani dao động từ 120.000 – 200.000 đồng/cây.  theo Tin tức 24h.
• Chi phí cho trang trại: Tổng chi phí đầu tư cho một trang trại vani có thể từ 150 – 300 triệu đồng cho mỗi 1.000m², tùy thuộc vào phương pháp và quy trình chăm sóc.

Quá trình thụ phấn và chăm sóc quả cũng tốn nhiều công sức, mất khoảng 6 tháng để quả chín sau khi hoa nở

Trồng vanilla xuất khẩu sang các thị trường cao cấp – Hướng đi mới của ngành nông nghiệp

Ở Việt Nam, mô hình trồng vanilla đã được thử nghiệm và thành công ở các tỉnh như: Đăk Lăk, Đồng Nai, Bình Thuận. Hiện đang mở rộng phát triển vùng trồng vanilla miền tây và mô hình vanilla tại Tây Nguyên để tăng sản lượng, nâng cao năng suất. Nước ta định hướng trồng vanilla xuất khẩu sang các thị trường cao cấp – Hướng đi mới của ngành nông nghiệp.

Phát triển vùng trồng vanilla miền tây: Do khí hậu và thổ nhưỡng phù hợp nên miền tây được đánh giá là vùng trồng vanilla có nhiều tiềm năng. Để phát triển vùng trồng vanilla ở Đồng bằng sông Cửu Long (miền Tây), cần xây dựng hệ thống trụ, che bóng cây, cải tạo đất giàu hữu cơ, đảm bảo nhiệt độ mát mẻ (khoảng 25°C), và cung cấp đủ độ ẩm. Cần trồng xen kẽ với cây khác như cà phê, tiêu hoặc cây gỗ để tạo bóng râm và môi trường sống phù hợp cho cây vanilla, bởi đây là loại cây dây leo nhiệt đới cần được chăm sóc kỹ lưỡng.

Mô hình vanilla tại tây nguyên: Vanilla đã được trồng thử nghiệm thành công tại DakLak, điều này chứng tỏ Tây Nguyên nói chung sẽ là vùng có thể phát triển mô hình vanilla tốt. Mô hình trồng vanilla tại Tây Nguyên là mô hình nông nghiệp bền vững, áp dụng quy trình trồng, thụ phấn, thu hoạch và xử lý quả vani theo kỹ thuật truyền thống, đòi hỏi đầu tư lớn và kiến thức chuyên môn cao.

Vanilla – Người kế nhiệm đầy tiềm năng của cà phê trên thị trường thế giới

Câu chuyện về giá trị và tiềm năng xuất khẩu của vanilla và cà phê

Trong khi cà phê chịu áp lực cung vượt cầu, thị trường vanilla đang khan hiếm và giá cao ổn định do ứng dụng của vanilla trong nhiều ngành như: ngành thực phẩm, mỹ phẩm và dược phẩm giúp vanilla giữ vững vị thế nông sản cao cấp hàng đầu thế giới.

Giá vanilla tự nhiên rất đắt do quá trình canh tác và thu hoạch phức tạp, thường cao hơn đáng kể so với giá cà phê. Giá trị của vanilla đến từ quá trình chắt lọc phức tạp từ quả đậu của hoa lan, trong khi cà phê chủ yếu được chế biến từ hạt của cây cà phê.

Với những tiềm năng vốn có về điều kiện thời tiết kết hợp kinh nghiệm canh tác và định hướng trồng vanilla xuất khẩu, vanilla thay thế cây công nghiệp truyền thống và đang dần trở thành “người kế nhiệm” đầy tiềm năng sau cà phê của Việt Nam trên thị trường nông sản thể giới.

Phân biệt vailla tự nhiên và vanilla tổng hợp

Vanilla tự nhiên chiết xuất trực tiếp từ quả vani, có hương thơm phong phú, phức tạp hơn và chứa nhiều hợp chất có lợi cho sức khỏe.

Trong khi vanilla tổng hợp (hay nhân tạo) là hương liệu được sản xuất bằng phương pháp hóa học từ gỗ, dầu hoặc các nguồn hóa học khác, có giá thành rẻ nhưng hương vị đơn điệu và thiếu chiều sâu so với vanilla tự nhiên.

Với tiêu chuẩn về độ an toàn sức khỏe ngày càng cao thì thị trường vanilla tự nhiên đang được hướng đến nhằm tạo ra một thị trường vanilla cao cấp.

Vanilla – “vàng xanh” nông nghiệp vì sao ?

Vani được ví như “vàng xanh nông nghiệp” vì cực kỳ đắt đỏ, giá thành cao ngất ngưởng so với các gia vị khác.

Giá thành vanilla cao vì nhiều yếu tố cấu thành: quy trình trồng trọt và chế biến tốn nhiều công sức, yêu cầu sự tỉ mỉ cao. Ngoài ra, sản lượng vani trên thế giới thường bị ảnh hưởng bởi thiên tai như bão, gây biến động giá.

Một khi Việt Nam đã trồng thành công cây vanilla và cho kinh tế ổn định thì  vanilla có tương lai triển vọng như cây sầu riêng hiện nay.

Trong bối cảnh thế giới ngày càng ưa chuộng sản phẩm tự nhiên, vanilla Việt Nam có cơ hội lớn để vươn ra thị trường vanilla toàn cầu. Với chiến lược phát triển bền vững và định hướng xuất khẩu rõ ràng, Vigen.vn tin rằng cây vanilla sẽ trở thành điểm sáng mới trong hành trình hiện đại hóa nông nghiệp Việt.