Sầu riêng cấy mô là gì? Công nghệ trồng hiện đại 2025

Sầu riêng là một loại trái cây được ưa chuộng rộng rãi tại các nước Đông Nam Á nhờ vào hương vị đặc trưng cùng giá trị kinh tế cao. Do đó, xu thế thị trường ngày càng mở rộng trong lĩnh vực sản xuất sầu riêng và để bắt kịp nhu cầu này, nhiều người đã bắt đầu tìm hiểu sầu riêng cấy mô là gì, một hướng đi mới giúp khắc phục hạn chế của các phương pháp nhân giống truyền thống.

Trong bối cảnh đó, công nghệ nuôi cấy mô thực vật đã nổi lên và được ứng dụng vào nuôi trồng sầu riêng, từ đó mở ra một hướng đi mới trong thị trường này và khái niệm sầu riêng cấy mô ra đời từ đó. Ở bài viết này, ViGen sẽ cùng các bạn trả lời cho câu hỏi: sầu riêng cấy mô là gì.

Sầu riêng cấy mô là gì?

Để trả lời cho câu hỏi sầu riêng cấy mô là gì, đầu tiên ta phải tìm hiểu về công nghệ nuôi cấy mô thực vật trước. Nuôi cấy mô thực vật là quá trình nhân giống sầu riêng cây con trong phòng thí nghiệm vô trùng bằng cách sử dụng một phần nhỏ của cây mẹ (như chồi, lá non hay đỉnh sinh trưởng), đặt vào môi trường dinh dưỡng nhân tạo để giúp các tế bào sẽ phân chia, hình thành các cơ quan cần thiết để phát triển thành 1 cây con hoàn chỉnh mang đầy đủ đặc tính di truyền của cây gốc.

Như vậy, sầu riêng cấy mô là cây giống được nhân ra bằng kỹ thuật nuôi cấy mô tế bào thực vật. Vậy thì ưu điểm của sầu riêng cấy mô là gì ? Cây con được sinh ra từ phương pháp này sẽ mang những đặc tính di truyền ổn định từ cây mẹ, ngoài ra thì những cây con cùng 1 lứa sẽ có sự đồng đều về chất lượng trái, sạch bệnh, và cuối cùng là khả năng sinh ra số lượng cây giống rất lớn trong khoảng thời gian ngắn.

Quy trình sầu riêng cấy mô là gì?

Sau khi đã tìm hiểu về khái niệm sầu riêng cấy mô là gì, chúng ta sẽ đi tìm hiểu cách mà phương pháp này được thực hiện. Đối với quy trình nuôi cấy mô sầu riêng, quy trình chung về cơ bản sẽ giống nhau và cũng tương đương với quy trình nuôi cấy mô nói chung, tuy nhiên mỗi giống cây sầu riêng lại sở hữu những đặc điểm riêng biệt dẫn đến quy trình xử lý riêng cho từng giống cũng sẽ có những điểm khác nhau.

Trong bài viết này, chúng tôi sẽ đề cập đến những sự khác biệt ở quy trình thực hiện 3 giống sầu riêng cấy mô nổi tiếng là sầu riêng cấy mô Musang King, sầu riêng cấy mô ri6 và sầu riêng cấy mô Dona.

Chọn và chuẩn bị mẫu cấy

Đây là bước đầu tiên của quy trình nuôi cấy mô sầu riêng, giai đoạn quan trọng quyết định chất lượng cây con sau này. Khi tìm hiểu sầu riêng cấy mô là gì, người ta sẽ thấy việc chọn cây mẹ đóng vai trò then chốt, bởi cây mẹ phải sinh trưởng khỏe, không bị nhiễm sâu bệnh và sở hữu đặc tính di truyền tốt.

Thông thường, mẫu được sử dụng sẽ lấy từ các bộ phận còn non như chồi nách, đỉnh sinh trưởng hoặc lá non vì những bộ phận này có chứa những tế bào còn hoạt động mạnh và rất dễ phân chia. Sau đó, để quy trình sầu riêng cấy mô là gì đạt hiệu quả, chúng ta cần phải xử lý sơ bộ mẫu bằng cách rửa sạch nhựa và bụi bẩn bên ngoài để thuận lợi cho quá trình khử trùng và đảm bảo khả năng sống sót trong môi trường nuôi cấy.

Khi chọn mẫu cho các giống sầu riêng cấy mô, ta phải để ý đến những đặc tính riêng của từng giống mẫu để cho ra hiệu quả tốt hơn. Ví dụ như ở giống sầu riêng cấy mô Musang King, người ta thường sẽ chọn những mô thật non và ít bị xơ hóa vì trong lá non của cây thường chứa nhiều hợp chất phenolic khiến cho chúng rất dễ bị hóa nâu và chết mô sau quá trình khử trùng.

Ngược lại thì với giống sầu riêng cấy mô ri6 thì việc chọn mẫu không quá khó khăn như vậy bởi mẫu dễ sống và ít bị tổn thương sau khi xử lý. Mặt khác, ở giống sầu riêng cấy mô Dona (Monthong) thì chồi nách thường cho kết quả cao hơn lá non, vì vậy loại mẫu này thường được ưu tiên trong quá trình nuôi cấy.

Khử trùng mẫu sầu riêng cấy mô là gì?

Khử trùng mẫu là bước quan trọng nhằm loại bỏ những vi sinh vật bám trên bề mặt mô sầu riêng, đảm bảo rằng tính vô trùng của mẫu cấy. Trước tiên, mẫu sẽ được rửa sạch nhiều lần bằng nước sạch và xà phòng để loại bỏ bụi bẩn và nhựa tiết bên ngoài. Sau đó, mẫu được xử lý tiếp bằng những dung dịch sát khuẩn thích hợp trong một khoảng thời gian nhất định, rồi rửa lại bằng nước vô trùng để loại bỏ dư lượng hóa chất còn tồn đọng.

Đặc biệt cần phải lưu ý trong suốt quá trình để bảo đảm rằng các chất khử trùng xử lý đủ mạnh để diệt vi khuẩn, nấm nhưng sẽ không ăn sâu làm hỏng mẫu mô. Sau đó thì chúng ta sẽ chuyển mẫu mô vào những môi trường sinh truongwr thích hợp để kích thích quá trình tạo mô sẹo.

Khác biệt giữa quá trình xử lý này là gì ? Ở 2 giống như Ri6 và Dona thì quá trình khử trùng không cần nhiều lưu ý vì mẫu của 2 cây dễ làm sạch và ít rủi ro phát sinh. Nhưng đối với sầu riêng cấy mô Musang King thì khác, vì mẫu mô có nhiều nhựa mủ và dễ bị oxy hóa nên quá trình thường phải yêu cầu có sự kết hợp giữa khử trùng với sử dụng những chất chống oxy hóa như là ascorbic acid và PVP.

Tạo mô sẹo quy trình sầu riêng cấy mô là gì?

Kế tiếp cho quá trình khử trùng, mẫu sau khi đã được chuyển vào môi trường nuôi cấy chủ yếu là auxin và cytokinin để để kích thích tế bào phân chia mạnh mẽ, quá trình này gọi là quá trình tạo mô sẹo. Trong điều kiện thích hợp, các tế bào mô phân hóa sẽ quay về trạng thái chưa biệt hóa và hình thành khối mô sẹo màu trắng ngà hoặc vàng nhạt, là nguồn vật liệu quan trọng cho các bước tái sinh chồi và rễ về sau.

Đối với quá trình này, giống sầu riêng cấy mô ri6 có khả năng hình thành mô sẹo khá tốt, khối mô sáng màu, sinh trưởng ổn định và dễ duy trì trong môi trường nuôi cấy. Cũng như vậy, giống sầu riêng cấy mô Dona vẫn có khả năng cảm ứng mô sẹo nhưng quá trình này có thể phát sinh biến dị soma nên quy trình sẽ thường ưu tiên theo hướng tái sinh trực tiếp từ chồi thay vì mô sẹo để hạn chế về mặt rủi ro di truyền.

Đối với giống sầu riêng cấy mô Musang King thì việc tạo mô sẹo có những khó khăn do mô của giống này dễ bị hóa nâu và thoái hóa, giải pháp ở đây là bổ sung các chất hấp phụ như than hoạt tính hoặc chất chống oxy hóa để có thể ổn định mẫu.

Tái sinh chồi sầu riêng cấy mô là gì?

Sau khi mẫu đã hình thành mô sẹo hoặc sử dụng trực tiếp từ mẫu cấy ban đầu, mô sẽ được cấy chuyền chuyển sang môi trường sinh trưởng có chứa tỷ lệ cytokinin cao để kích thích phân hóa chồi. Trong giai đoạn này, các cụm tế bào bắt đầu phát triển thành chồi non với hình thái tương tự mầm lá.

Đây là bước then chốt quyết định khả năng tái sinh cây hoàn chỉnh trong quy trình nghiên cứu sầu riêng cấy mô là gì. Đòi hỏi sự điều chỉnh phù hợp giữa loại hormone sử dụng, nồng độ của chúng cũng như về thời gian nuôi cấy. Tỷ lệ tái sinh chồi cũng thay đổi phụ thuộc vào đặc điểm sinh lý của từng giống sầu riêng.

Giống sầu riêng cấy mô Dona có tốc độ mọc tương đối nhanh nhưng chồi Dona có lá non khá mỏng, cần phải lưu ý để tránh khiến lá bị rụng trong quá trình thực hiện. Ở giống Musang King, quá trình tái sinh chồi đòi hỏi nồng độ cytokinin khá cao mới có thể kích thích hình thành, bên cạnh đó thì chồi thường phát triển khá chậm và có xu hướng yếu hơn so với các giống khác.

Ngược lại, giống Ri6 với môi trường có sự cân bằng giữa cytokinin và auxin sẽ giúp quá trình tái sinh chồi diễn ra thuận lợi với tốc độ mọc nhanh, lá khỏe mạnh và ít gặp tình trạng dị dạng hình thái.

Tạo rễ sầu riêng cấy mô là gì?

Tiếp theo, với những chồi đã hình thành và đạt được kích thước đủ lớn, ta sẽ chuyển chúng sang những môi trường có bổ sung auxin để kích thích quá trình ra rễ. Trong điều kiện thuận lợi thì rễ tơ sẽ xuất hiện từ phần gốc chồi, sau đó phân nhánh và kéo dài từ đó giúp cây con có khả năng hấp thu dinh dưỡng độc lập. Phụ thuộc vào độ mẫn cảm với auxin và chất lượng chồi thì sẽ có sự khác biệt giữa các giống cây.

Ở cả giống Ri6 cũng như Dona, rễ của cây non hình thành đều đặn và nhanh chóng, nhưng rễ cây Dona con dễ bị thể tinh hóa nên khi cấy cần lưu ý phải giảm lượng agar trong môi trường hoặc có thể tăng thông khí cho môi trường cấy cây. Đối với giống Musang King, rễ cây sẽ mọc chậm và khi cấy, người thực hiện cần lưu ý cần những môi trường nuôi dưỡng cần nhiều auxin cho cây.

Thuần hóa cây con sầu riêng cấy mô là gì?

Cuối cùng, khi cây con đã có đủ rễ và chồi khỏe mạnh thì chúng sẽ được đưa ra khỏi môi trường in vitro và chuyển sang giá thể trồng thích hợp. Tại giai đoạn này, cây sẽ phải thích nghi với điều kiện môi trường ngoại cảnh, rời xa môi trường lý tưởng để chuyển sang hố hấp qua không khí tự nhiên với sự dao động về ánh sáng, nhiệt độ và vi sinh vật.

Để tăng tỷ lệ sống, cây thường được ươm trong nhà lưới để huấn luyện thích nghi với các yếu tố môi trường dần dần trước khi ra vườn, chính vì vậy giai đoạn này cực kỳ quan trong quyết định cho khả năng sinh trưởng của cây giống sầu riêng cấy mô ngoài thực địa.

Giống Musang King với những cây con khó sống, cần yêu cầu huấn luyện cho cây ở 1 khoảng thời gian lớn hơn để cây có thể thích nghi tốt hơn. Còn 2 giống Ri6 và Dona có cây con có khả năng thích nghi tốt từ trong môi trường invitro ra môi trường bên ngoài nhờ hệ rễ phát triển khỏe và khả năng điều chỉnh sinh lý tốt. Cây con sau thuần hóa thường duy trì tỷ lệ sống cao và sở hữu tốc độ phục hồi khá tốt.

ViGen – Đơn vị đồng hành lý tưởng trong lĩnh vực nuôi trồng và chăm sóc cây trồng

Qua bài viết trên, chúng tôi đã trả lời cho câu hỏi sầu riêng cấy mô là gì cũng như quy trình cấy mô sầu riêng cơ bản. Đội ngũ ViGen tự hào là đơn vị cung cấp cây giống cũng như hỗ trợ và tư vấn tận tình từ việc chọn giống, phương pháp chăm sóc và dưỡng cây, chúng tôi luôn đồng hành cùng bà con trong suốt quá trình nuôi trồng.

Với kinh nghiệm thực tiễn phong phú và đội ngũ am hiểu sâu về các giống cây trồng, ViGen cam kết mang đến những giải pháp tối ưu, giúp bà con trồng trọt thuận lợi, tiết kiệm chi phí, rút ngắn thời gian và đạt hiệu quả kinh tế cao nhất.