Hướng dẫn chi tiết cách ghép sầu riêng chuẩn nông nghiệp

Trong canh tác sầu riêng hiện nay, việc lựa chọn phương pháp nhân giống phù hợp đóng vai trò then chốt, bởi nó ảnh hưởng trực tiếp đến chất lượng vườn cây trong suốt nhiều năm. Trong số các phương pháp được áp dụng, nhân giống bằng cách ghép sầu riêng nổi bật hơn cả nhờ khả năng duy trì đặc tính quý của cây mẹ, tận dụng sức sống mạnh mẽ của gốc ghép, đồng thời rút ngắn đáng kể thời gian kiến thiết vườn so với cách trồng bằng hạt. Đây cũng là phương pháp rất được tin tưởng bởi hiệu quả ổn định và sự chủ động trong việc kiểm soát giống.

Với sự đồng hành từ ViGen – đơn vị chuyên cung cấp giải pháp toàn diện về giống cây, kỹ thuật và tư vấn trồng trọt bền vững, phương pháp nhân giống bằng cách ghép sầu riêng không chỉ dừng lại ở lý thuyết mà đã trở thành một quy trình thực tiễn mang lại giá trị rõ rệt. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng phân tích chi tiết từng khía cạnh của cách ghép sầu riêng, từ ưu điểm nổi bật, những lưu ý trong thao tác cho đến lợi ích lâu dài đối với vườn cây, nhằm mang đến cho bạn cái nhìn đầy đủ và thiết thực hơn.

Nhân giống sầu riêng bằng ghép

Kỹ thuật ghép sầu riêng là phương pháp nhân giống cây trồng bằng cách kết hợp phần thân, cành hoặc mắt của cây giống chất lượng tốt với phần gốc của cây khác (gốc ghép) sao cho hai phần này liên kết, phát triển thành một cây hoàn chỉnh. Trong nhân giống sầu riêng, cách ghép sầu riêng giúp tạo ra cây có đặc tính di truyền tốt từ cây mẹ, đồng thời tăng sức sống và khả năng thích nghi của cây con.

Ngoài ra, cây được nhân giống bằng ghép thường phát triển khỏe mạnh hơn, ít bị các loại bệnh hại tấn công và thích nghi tốt với điều kiện môi trường. Bên cạnh đó, phương pháp ghép sầu riêng còn cho phép cải tạo các vườn sầu riêng kém chất lượng hoặc già cỗi một cách nhanh chóng và hiệu quả mà không phải trồng lại hoàn toàn từ đầu. Vì thế, kỹ thuật ghép là lựa chọn phổ biến và được ứng dụng rộng rãi trong nhân giống và sản xuất sầu riêng.

Nhân giống bằng hạt mặc dù đơn giản, tận dụng được nguyên liệu tự nhiên, chi phí thấp và khả năng sinh trưởng ban đầu tốt. Tuy nhiên, cây con phát triển từ hạt thường không giữ nguyên đặc tính của cây mẹ do sự lai tạo ngẫu nhiên, thời gian ra quả dài và không đồng đều về chất lượng.

Trong khi đó, việc áp dụng cách ghép sầu riêng giúp bảo tồn nguyên vẹn đặc tính cây mẹ, cho cây con đồng đều về chất lượng, năng suất, thời gian ra quả nhanh hơn và sức đề kháng tốt hơn nhiều. Nhược điểm của kỹ thuật ghép là cần kỹ thuật thực hiện phức tạp hơn, đòi hỏi kinh nghiệm và có chi phí cao hơn so với gieo hạt. Ngoài ra, quá trình chăm sóc cây ghép cũng tỉ mỉ hơn để đảm bảo tỷ lệ thành công.

Quy trình nhân giống, cách ghép sầu riêng

Quy trình cách ghép sầu riêng đòi hỏi sự tỉ mỉ ở từng bước. Cùng ViGen tìm hiểu cách chuẩn bị gốc và mắt ghép đúng chuẩn kỹ thuật.

Chuẩn bị gốc ghép

Trong cách ghép sầu riêng, trước tiên phải chọn cây con làm gốc ghép khỏe mạnh, thường là cây ươm từ hạt, có bộ rễ phát triển, thân đứng vững và lá xanh tốt, không bị sâu bệnh. Nên chọn gốc phù hợp với điều kiện từng vùng sinh thái, ưu tiên những loại có khả năng kháng bệnh nứt thân xì mủ và thối rễ từ nấm Phytophthora.

Những cây có nhiều cành nhánh cần cắt tỉa bớt, chỉ giữ lại những nhánh khỏe để tập trung dinh dưỡng nuôi mắt ghép. Trước khi tiến hành cách ghép sầu riêng, gốc ghép phải được đặt ở nơi thoáng mát, tưới nước đều để đảm bảo cây sinh trưởng tốt và có khả năng thích nghi nhanh sau khi ghép.

Tiếp theo, dùng dao sắc đã được khử trùng khoét một ô hình chữ nhật nhỏ trên thân gốc ghép, cách mặt đất khoảng 15-20 cm. Kích thước ô này dài 2,5 – 3 cm và rộng 1 – 1,5 cm, sau đó tách nhẹ lớp vỏ để tạo cửa sổ ghép mà không làm tách rời vỏ khỏi thân. Thao tác cần dứt khoát nhưng nhẹ nhàng để tránh tổn thương gốc. Chuẩn bị gốc đúng cách là bước đầu tiên quan trọng trong cách ghép sầu riêng, giúp tăng tỷ lệ sống và phát triển ổn định của cành ghép.

Chuẩn bị mắt ghép

Với cách ghép sầu riêng, mắt ghép được lấy từ cây mẹ khỏe mạnh. Đặc biệt, ViGen chuyên cung cấp các giống sầu riêng có nguồn gốc rõ ràng và chất lượng trái tốt, ưu tiên mắt mà mầm ngủ đã hóa nâu và đang phát triển tốt. Chọn mắt ghép tươi, không bị dập nát, sâu bệnh và còn giữ nhựa sống. Dùng dao cắt mắt ghép thành hình chữ nhật, dài 2–2,5cm, rộng 1–1,5 cm, tương ứng với cửa sổ trên gốc ghép, để mắt dễ tiếp hợp và giữ vị trí ổn định.

Phía sau mắt ghép, gọt xéo khoảng 1/3 chiều dài để lộ lõi cây, giúp phần lõi tiếp xúc hoàn toàn với gốc. Khi mắt ghép đã chuẩn bị xong, nên ghép ngay để tránh mất nước và giảm tỷ lệ sống. Đây là bước thứ hai trong cách ghép sầu riêng, quyết định chất lượng cây ghép và năng suất trái trong tương lai để bà con thu hoạch sầu riêng ngon. Chuẩn bị kỹ mắt ghép giúp mối ghép nhanh chóng liền sẹo và cây phát triển đều.

Thực hiện ghép mắt

Trong cách ghép sầu riêng, khi gốc và mắt ghép đã sẵn sàng, đặt mắt ghép vào cửa sổ trên gốc sao cho phần lõi tiếp xúc khít với gốc. Chú ý đặt đúng chiều mọc để cây phát triển thẳng, tránh lệch hướng hoặc bị trượt ra ngoài. Thao tác ghép phải nhanh gọn và chính xác, đảm bảo mô gỗ của gốc và mắt ăn khớp hoàn toàn để nhựa lưu thông, giúp mắt ghép liền sẹo nhanh.

Sau khi đặt mắt vào vị trí, đóng nắp cửa sổ và dùng băng keo chuyên dụng hoặc túi nilon quấn chặt khu vực ghép. Việc cố định giúp giữ ẩm, ngăn vi khuẩn xâm nhập và tạo điều kiện cho mối ghép phát triển ổn định. Bước này là then chốt trong cách ghép sầu riêng, quyết định tỷ lệ thành công của cây và chất lượng cành ghép.

Chăm sóc sau ghép

Khi hoàn tất cách ghép sầu riêng, bà con cần đặc biệt chú ý giai đoạn chăm sóc. Sau khoảng 10 ngày thì tiến hành kiểm tra mắt ghép. Nếu mắt vẫn xanh và nảy mầm thì có nghĩa cây đã ăn ghép thành công. Giữ nguyên lớp bọc thêm khoảng 15 ngày để mắt ghép tiếp tục phát triển và liền sẹo hoàn toàn. Trong thời gian này, cây cần được đặt nơi thoáng mát, tránh nắng gắt, mưa tạt hoặc gió mạnh, đồng thời tưới nước đều để giữ độ ẩm thích hợp.

Khi mắt ghép phát triển ổn định, bạn cần tiến hành cắt ngọn gốc ghép để tập trung dinh dưỡng nuôi mắt. Thường xuyên kiểm tra để loại bỏ các chồi mọc từ gốc, giúp cây tập trung dinh dưỡng cho mắt ghép. Việc chăm sóc đúng kỹ thuật là bước cuối cùng trong cách ghép sầu riêng, đảm bảo cây phát triển khỏe mạnh, tỷ lệ sống cao và sẵn sàng cho giai đoạn sinh trưởng tiếp theo.

Ưu và nhược điểm của các phương pháp ghép sầu riêng

Kỹ thuật ghép nêm: 

• Với cách ghép sầu riêng, kỹ thuật ghép nêm (ghép cảnh) là sử dụng một cành ghép có hình dạng cờ nêm, được cắt ở đầu chồi hoặc cành bánh tẻ dài khoảng 5-7 cm, sau đó cắt từ ngọn xuống để tạo hình nêm. Phía trên gốc ghép rạch một khe nêm dọc thân cây rồi ghép cành vào khe này sao cho sao cho mô tầng sinh của cành và gốc tiếp xúc chính xác, đảm bảo nhựa lưu thông tốt.
• Phương pháp cách ghép sầu riêng này có ưu điểm là cây sau ghép phát triển nhanh, khỏe mạnh và tỷ lệ sống cao, bên cạnh đó ghép nêm còn phù hợp với những cành lớn, giúp giảm thời gian chăm sóc ban đầu và dễ dàng quan sát sự tiếp hợp. Tuy nhiên phương pháp này đòi hỏi kỹ thuật tỉ mỉ và khéo léo, nếu thao tác không chuẩn xác cành ghép khó liền sẹo hoặc phát triển không đều, đồng thời ghép nêm không thích hợp khi sử dụng những mắt hoặc chồi nhỏ.

Kỹ thuật ghép mắt:

• Ghép mắt là kỹ thuật lấy một mắt ghép nhỏ (một mầm ngủ kèm ít vỏ và mô bên ngoài) từ cây mẹ rồi ghép lên gốc bằng cách khoét một cửa sổ hình chữ nhật trên gốc, nhẹ nhàng tách vỏ và đính mắt ghép vào vị trí đó. Phương pháp này đòi hỏi sự tỉ mỉ vì kích thước mắt ghép nhỏ, dễ bị khô héo hoặc tổn thương nếu không được bảo vệ kỹ.
• Tuy nhiên, cách ghép sầu riêng ghép mắt mang lại nhiều lợi thế như tiết kiệm vật liệu, có thể nhân nhiều cây từ một cây mẹ quý hiếm và giúp cây con phát triển đồng đều. Ngoài ra phương pháp này còn giúp kiểm soát chất lượng cây giống tốt hơn, đặc biệt là những cây cần giữ nguyên đặc tính ưu tú từ cây mẹ.
• Mặc dù kỹ thuật này đòi hỏi sự tỉ mỉ hơn so với ghép nêm nhưng ghép mắt vẫn được sử dụng phổ biến nhất trong cách ghép sầu riêng vì tỷ lệ sống cao và cây con đồng đều về chất lượng, đây là một trong những lý do ViGen khuyến khích áp dụng kỹ thuật này cho các vườn giống thương mại.

Kỹ thuật ghép áp: 

• Ghép áp hay còn gọi là ghép áp bầu là phương pháp ghép chồi hoặc cành lên gốc bằng cách tạo vết cắt hoặc khoét một phần vỏ trên gốc và bọc chặt bằng nilon hoặc băng keo để giữ ẩm cho đến khi ghép liền. Phương pháp này phù hợp để cải tạo những cây già cỗi hoặc cây lớn, giúp cây phục hồi nhanh và sớm ra hoa trái.
• Ưu điểm của ghép áp là tận dụng được cây già mà không gây tổn thương nhiều cho cây mẹ và có thể áp dụng khi các phương pháp khác khó thực hiện, tuy nhiên tỷ lệ thành công thường thấp hơn, cần nhiều thời gian chăm sóc và thao tác chính xác hơn, do đó cách ghép sầu riêng này thường chỉ dùng trong những trường hợp đặc biệt.

Trong thực tế, cách ghép sầu riêng bằng mắt được sử dụng phổ biến nhất trong nhân giống sầu riêng vì tiết kiệm nguyên liệu và tạo cây giống đồng đều, khỏe mạnh với tỷ lệ thành công cao nếu thực hiện đúng kỹ thuật. Ghép nêm cũng được áp dụng rộng rãi nhưng thường dùng cho cải tạo hoặc ghép những cây có cành khỏe lớn.

Ghép áp ít được dùng hơn, chủ yếu trong các trường hợp đặc biệt như phục hồi cây già hoặc cải tạo vườn cũ. Mặc dù mỗi phương pháp đều có ưu và nhược điểm riêng, bạn có thể lựa chọn kỹ thuật phù hợp dựa trên mục đích nhân giống, tình trạng gốc và loại cành ghép, đồng thời cân nhắc tỷ lệ thành công, thời gian chăm sóc và độ khéo léo khi thao tác. Đây là một phần quan trọng trong cách ghép sầu riêng mà ViGen luôn nhấn mạnh để đảm bảo cây giống phát triển khỏe mạnh và năng suất cao.

Lưu ý quan trọng khi ghép sầu riêng

Khi thực hiện cách ghép sầu riêng, việc lựa chọn thời điểm thích hợp có vai trò rất quan trọng để đảm bảo cây con bén ghép và phát triển tốt. Thông thường ghép vào mùa mưa hoặc khi độ ẩm cao sẽ thuận lợi hơn cho mắt ghép hoặc cành ghép bén và phát triển do không khí ẩm giúp mô ghép không bị khô. Thời gian lý tưởng là vào buổi sáng, khi nắng chưa gắt để giảm nguy cơ mất nước ở chỗ ghép. Tránh ghép vào những ngày quá nắng hoặc quá lạnh vì điều kiện thời tiết không thuận lợi dễ làm chết mối ghép.

Dụng cụ ghép cần được chuẩn bị kỹ lưỡng và đảm bảo vệ sinh. Dao ghép, kéo cắt mắt phải luôn sắc bén để thao tác nhanh và chính xác, tránh làm dập nát mô cây. Các dụng cụ trước khi dùng phải được khử trùng bằng cồn hoặc nước sôi để hạn chế vi khuẩn và nấm gây bệnh cho cây ghép. Đặc biệt không nên dùng dao cùn vì có thể làm tổn thương quá lớn cho cây, ảnh hưởng đến việc liền ghép.

Sau khi hoàn thành cách ghép sầu riêng, bước chăm sóc rất quan trọng giúp cây mới ghép sớm bén và phát triển khỏe mạnh. Cần duy trì độ ẩm cho vùng ghép liên tục bằng cách tưới đủ nước nhưng tránh ngập úng, vì nước quá nhiều có thể làm thối vết ghép.

Ngoài ra, che chắn hoặc đặt giàn che nhẹ để tránh ánh nắng trực tiếp làm mắt ghép bị khô và cháy nắng. Thường xuyên kiểm tra chỗ ghép, phát hiện và xử lý kịp thời nếu bị sâu bệnh hay nấm. Khi mắt ghép hoặc cành ghép đã bén, cần cắt tỉa bớt các cành ngọn không cần thiết trên gốc để tập trung dinh dưỡng cho phần ghép phát triển khỏe mạnh.

Trong toàn bộ quy trình, sự đồng hành từ ViGen mang đến nhiều lợi ích thiết thực và bền vững. Không chỉ dừng lại ở việc cung cấp những hướng dẫn tỉ mỉ hay chia sẻ giải pháp kỹ thuật hiện đại, ViGen còn là đơn vị cung cấp nguồn giống cây chất lượng cao, đảm bảo sạch bệnh, hướng dẫn cách ghép sầu riêng chuẩn và thích hợp với từng vùng sinh thái.

Bên cạnh đó, ViGen luôn đồng hành với người trồng bằng dịch vụ tư vấn trồng trọt toàn diện, từ khâu lựa chọn giống, chuẩn bị đất cho đến cách chăm sóc cây sau ghép. Chính sự kết hợp này giúp việc áp dụng cách ghép sầu riêng trở nên đơn giản, nâng cao tỷ lệ thành công và rút ngắn đáng kể thời gian kiến thiết vườn. Đây là nền tảng quan trọng để bạn có thể xây dựng vườn sầu riêng khỏe mạnh, đạt năng suất cao và duy trì chất lượng ổn định trong nhiều năm liền.