Bật mí điều kiện nhân giống chuối giúp cây khỏe và năng suất vượt trội

Trong vài năm gần đây, nền sản xuất ngày càng được đầu tư và phát triển trở nên hiện đại hơn, một cây giống đạt chuẩn không chỉ cần phải khỏe mạnh mà còn phải có khả năng thích nghi với việc biến đổi khí hậu và cho ra năng suất cùng với chất lượng cao. Vì thế, các nhà khoa học đã nảy ra ý tưởng để giải quyết cho vấn đề ấy là sử dụng phương pháp nhân giống bằng nuôi cấy mô, bắt đầu từ việc nuôi cấy trong phòng thí nghiệm cho đến giai đoạn cây con thích nghi ngoài môi trường tự nhiên.

Và với cây chuối, việc sử dụng phương pháp này cũng rất quan trọng do chúng đang ngày càng được nhiều người đón nhận trong các thị trường trong nước lẫn quốc tế, nên phương pháp này càng được ưu ái hơn để tạo nên các giống cây chuối có chất lượng cao, đồng đều và sạch bệnh. Thông qua bài viết này, ViGen sẽ giúp các bạn giải đáp các thắc mắc của mình từ A-Z về phương pháp này cũng như các điều kiện nhân giống chuối này có thể hoạt động hiệu quả nhất.

Tại sao chuối là đối tượng nhân giống tiềm năng?

Chuối là một trong những loài cây ăn quả nhiệt đới có diện tích trồng lớn nhất tại Việt Nam, phân bố từ Bắc vào Nam. Với đặc tính dễ trồng, thích nghi rộng, cây chuối không chỉ cung cấp nguồn trái cây giàu dinh dưỡng mà còn đóng góp quan trọng trong cơ cấu cây trồng nông nghiệp tại Việt Nam.

Trong sản xuất chuối quy mô lớn, nhân giống luôn được xem là khâu đầu tiên và quan trọng nhất. Một vườn chuối có năng suất cao, quả đẹp và đồng đều phải bắt nguồn từ cây giống khỏe mạnh, sạch bệnh và thích nghi tốt với điều kiện tự nhiên. Chính vì vậy, việc nhân giống không chỉ dừng lại ở kỹ thuật nhân chồi truyền thống mà ngày nay đã được nâng lên một tầm cao mới nhờ công nghệ cấy mô.

Đây được xem như giải pháp ưu việt, giúp tạo ra cây giống sạch bệnh, đồng đều và số lượng lớn, phù hợp với nhu cầu sản xuất hàng hóa cũng như tiêu chuẩn xuất khẩu. Và thông qua công nghệ này, các bạn có thể yên tâm hơn về chất lượng vườn chuối và giảm thiểu rủi ro dịch bệnh.

Quy trình nhân giống chuối cấy mô

Quy trình nhân giống chuối bằng cấy mô gồm nhiều bước phức tạp, đòi hỏi phải được thao tác kỹ càng dưới điều kiện nhân giống chuối vô trùng và được kiểm soát chặt chẽ từ khâu chọn mẫu ban đầu cho đến khi cây con sẵn sàng trồng ngoài đồng ruộng.

Đầu tiên, người ta sẽ chọn một mẫu mô từ cây mẹ ưu tú khỏe mạnh thông thường là đỉnh chồi non hoặc mô phân sinh. Sau đó mẫu được rửa sạch và khử trùng bề mặt với các hóa chất đặc hiệu để loại bỏ vi sinh vật gây hại trước khi đưa vào môi trường nuôi cấy.

Sau khi chuyển vào môi trường dinh dưỡng trong lọ thí nghiệm, mẫu sẽ được nhân nhanh chồi nhờ các chất điều hòa sinh trưởng, thông qua bước này chỉ từ một mẫu cây ban đầu ta có thể tạo thành hàng chục đến hàng trăm chồi nhỏ.

Sau khi chồi đã hình thành, chúng sẽ tiếp tục được chuyển sang môi trường có bổ sung auxin, một hormone kích thích cho rễ phát triển Cuối cùng, cây con có rễ sẽ trải qua giai đoạn thích nghi để dần làm quen với các điều kiện bên ngoài môi trường tự nhiên trước khi chuyển ra vườn ươm.

Điều kiện nhân giống chuối cấy mô trong phòng thí nghiệm

Điều kiện về nguồn giống

Điều kiện nhân giống chuối tiên quyết để có cây con khỏe mạnh là phải chọn nguồn mẫu sạch bệnh. Vì mẫu mô ban đầu ta thường lấy là chồi non hoặc đỉnh sinh trưởng lấy từ cây mẹ có đặc tính tốt, không nhiễm sâu bệnh.

Lúc này khâu khử trùng bề mặt rất quan trọng, nếu làm không kỹ sẽ khiến mẫu bị nhiễm vi sinh vật, làm hỏng toàn bộ các mẫu nuôi cấy. Nên người ta sẽ thường xử lý mẫu với cồn 70–90° và vì cây chuối thuộc loại cây có lớp bẹ dày để bảo vệ các mắt chồi của chúng nên người ta thường không hay dùng thêm các hóa chất đặc hiệu để khử trùng vì như vậy sẽ làm các mẫu bị tổn thương và ăn mòn.

Ta nên thao tác thật chuẩn xác và cẩn thận để loại bỏ vi sinh vật và hạn chế nhiễm khuẩn. Bước làm này rất thiếu yếu vì nếu một nguồn giống không đạt chuẩn sẽ làm cây con kém phát triển và thậm chí có thể dẫn đến nguy cơ lân lan dịch bệnh trên quy mô lớn. Do đó, các cơ sở nhân giống thường có quy trình kiểm định nghiêm ngặt trước khi đưa mẫu vào nuôi cấy.

Điều kiện về môi trường dinh dưỡng nuôi cấy

Môi trường nuôi cấy chuẩn điều kiện nhân giống chuối đóng vai trò như đất và phân bón thu nhỏ của cây trong ống nghiệm. Thông thường, các nhà khoa học sử dụng môi trường MS (Murashige & Skoog) làm nền, bổ sung thêm muối khoáng, đường sucrose, vitamin, axit amin cũng như các chất điều hòa sinh trưởng khác như cytokinin được dùng để kích thích nảy chồi, trong khi auxin giúp phát triển hệ rễ. Cuối cùng, độ pH môi trường cần được điều chỉnh khoảng 5,6 – 5,8, phù hợp với nhu cầu sinh trưởng của mô chuối. Nếu pH không đúng, cây con dễ bị vàng lá, chậm phát triển hoặc chết.

Điều kiện về vật lý trong phòng nuôi cấy

Ngoài dinh dưỡng, các yếu tố vật lý cũng quyết định sự thành công của quy trình cấy mô. Nhiệt độ cần duy trì 25 ± 2 °C nhằm giúp quá trình trao đổi chất diễn ra ổn định. Ánh sáng được điều chỉnh ở mức 2.000 – 3.000 lux với thời gian chiếu sáng khoảng 16 giờ/ngày để cây con quang hợp tốt.

Độ ẩm không khí luôn phải được giữ ở mức ổn định 70 – 80%, các dụng cụ được hấp tiệt trùng/sát khuẩn bằng cồn và đèn cực tím kết hợp với môi trường vô trùng tuyệt đối để tránh nhiễm nấm, vi khuẩn. Việc duy trì những điều kiện nhân giống chuối này sẽ giúp tăng khả năng cây có thể nảy mầm, phát triển thành cây con sạch bệnh có năng suất và chất lượng cao.

Điều kiện sau khi đưa cây ra ngoài phòng thí nghiệm

Sau khi cây con đã ra rễ, chúng sẽ được chuyển vào các giai đoạn huấn luyện thích nghi tại nhà lưới hoặc vườn ươm để giúp chúng làm quen dần với các điều kiện tự nhiên của môi trường mà không bị sốc và chết.

Chuyển cây ra vườn ươm

Khi cây con bắt đầu ra rễ, chúng sẽ được chuyển vào giá thể tại vườn ươm. Ở bước này, việc lựa chọn giá thể đạt điều kiện nhân giống chuối cực kỳ quan trọng. Giá thể cần phải sạch, tơi xốp, có khả năng giữ ẩm nhưng cũng phải thoát nước tốt để tránh tình trạng úng rễ.

Thông thường, hỗn hợp giá thể thường được trộn từ xơ dừa đã xử lý, tro trấu, cát sạch, than bùn…vì chúng vừa giàu chất dinh dưỡng vừa giúp cây thông thoáng và hỗ trợ rễ phát triển. Độ ẩm của giá thể được duy trì ở mức 60 – 70%, giúp rễ non phát triển ổn định mà không bị ngập úng. Đây cũng là giai đoạn dễ mất cây nhất, vì vậy thao tác phải nhẹ nhàng, hạn chế làm tổn thương rễ non.

Điều kiện môi trường

Trong những tuần đầu tiên, cây chuối cấy mô rất nhạy cảm với ánh sáng, nhiệt độ và độ ẩm. Nếu tiếp xúc trực tiếp với ánh sáng mạnh hoặc nắng gắt trong điều kiện nhân giống chuối này, cây dễ bị cháy lá và héo nhanh chóng. Do đó, vườn ươm cần được che lưới để giảm cường độ ánh sáng xuống khoảng 50 – 70%. Khi cây đã cứng cáp hơn, có thể mở mái che dần dần để cây thích nghi với ánh sáng tự nhiên.

Nhiệt độ trong giai đoạn nên được duy trì trong khoảng 26 – 32 °C, vừa đủ để cây con quang hợp, vừa tránh được sự sốc nhiệt. Độ ẩm không khí trong giai đoạn đầu này nên ở mức 85–90% để hạn chế hiện tượng thoát hơi nước quá mức qua lá non. Môi trường vườn ươm cũng cần sạch sẽ, thông thoáng, hạn chế sự phát triển của nấm bệnh.

Chăm sóc giai đoạn cây con

Tại giai đoạn điều kiện nhân giống chuối này, cây con rất yếu nên chúng cần có một chế độ chăm sóc tỉ mỉ và liên tục để nâng cao khả năng sinh trưởng hơn. Trong giai đoạn này, việc tưới nước phải được tiến hành thường xuyên nhưng với lượng vừa đủ, tránh để giá thể khô hạn hoặc quá ẩm. Mỗi ngày chỉ nên tưới 1 – 2 lần và tưới phun nhẹ nhưng số lần có thể thay đổi tùy vào điều kiện thời tiết.

Ngoài ra, các bạn có thể bổ sung một lượng dinh dưỡng nhỏ để kích thích bộ rễ và thân lá phát triển như sử dụng phân lân và kali ở liều lượng thấp, kết hợp với một số sản phẩm chứa vi sinh vật có lợi để tăng sức đề kháng cho cây. Đồng thời, cần theo dõi chặt chẽ để phòng ngừa sâu bệnh vì cây con chuối thường dễ bị tấn công bởi nấm bệnh trong môi trường ẩm, trong lúc này ta cũng có thể loại bỏ những cây chuối phát triển kém hơn, để tập trung chăm những cây khoẻ và nâng tỷ lệ cây xuất vườn.

Lưu ý khi chuyển cây

Khi cây con đã có thân to hơn, lá xanh đậm, rễ khỏe và phát triển đều, có thể tiến hành chuyển ra đồng ruộng. Đây là bước chuyển quan trọng, các bạn phải cân nhắc kỹ về thời điểm, đất trồng và mật độ trồng. Trước hết, đất trồng phải được chuẩn bị kỹ, đảm bảo tơi xốp, giàu hữu cơ và có độ pH trung tính từ 5,5 – 7, với những nơi bị nhiễm mặn, phèn nặng hoặc thoát nước kém chúng sẽ không phù hợp để trồng chuối, vì cây dễ bị thối củ, héo rễ.

Thời điểm tốt nhất để trồng chuối là vào đầu mùa mưa, khi độ ẩm đất ổn định, lúc này các bạn có thể tiết kiệm được công tưới mà cây còn có thể bén rễ nhanh hơn nữa. Chuối nên được trồng ở một khoảng cách vừa phải với nhau để buồng chuối có đủ không gian phát triển, cho ra các trái chuối to và đồng đều.

Khi trồng, các bạn cũng nên chú ý không để rễ bị dập nát, đồng thời bón lót một ít phân hữu cơ hoai mục hoặc phân vi sinh để cây có nguồn dinh dưỡng ngay từ đầu. Sau khi trồng, cần tiếp tục theo dõi cây để kịp thời xử lý nếu có hiện tượng héo, vàng lá hay sâu bệnh.

Mua cây giống chuối chất lượng tại đâu?

Nếu bạn đang tìm kiếm một nơi để có thể mua những giống chuối chất lượng cao uy tín tại Việt Nam thì ViGen sẽ là một trong những đơn vị cung cấp mà bạn không thể bỏ lỡ. Với đội ngũ chuyên môn có kiến thức sâu rộng và giàu kinh nghiệm trong nghiên cứu và nhân giống, ViGen luôn cam kết sẽ lựa chọn những giống cây khỏe mạnh, sạch bệnh và phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng của từng vùng.

Tại đây, khách hàng không chỉ được tư vấn các điều kiện nhân giống chuối hiệu quả có thể tìm thấy đa dạng các loại giống cây chuối, đáp ứng nhu cầu trồng trọt khác như từ quy mô hộ gia đình đến trang trại sản xuất lớn mà còn được các chuyên viên tư vấn tận tình về các kỹ thuật trồng trọt, chăm sóc và phòng ngừa bệnh tật trên các loại cây. Nhờ vào sự tận tâm và chăm chút trong từng công đoạn mà ViGen đã trở thành địa chỉ đáng tin cậy cho những ai đang có nhu cầu muốn nuôi trồng chuối.

Xem ngay: Lợi nhuận trồng cây chuối cấy mô vượt trội so với chuối truyền thống