Bí quyết thành công với kỹ thuật ghép sầu riêng chuẩn

Kỹ thuật ghép sầu riêng (Durio zibethinus) là cách nhân giống vô tính giúp duy trì các đặc tính ưu việt của cả mắt ghép và gốc ghép với những đặc điểm như năng suất cao, chất lượng quả thơm ngon, khả năng chống chịu sâu bệnh hiệu quả cũng như khả năng thích nghi linh hoạt với môi trường.

Trong sản xuất giống sầu riêng hiện đại, việc ứng dụng ghép cây không chỉ rút ngắn đáng kể thời gian cây ra quả, tạo điều kiện cho người nông dân nhanh chóng thu hoạch và đạt hiệu quả kinh tế cao so với phương pháp nhân giống sầu riêng bằng hạt, giâm cành hoặc chiết cành. Không những thế, kỹ thuật ghép sầu riêng đồng thời tạo nên giống cây độc đáo vừa năng suất cao vừa có khả năng thích nghi tuyệt vời.

Giới thiệu chung về kỹ thuật ghép sầu riêng và ứng dụng

Trong các phương pháp nhân giống bằng kỹ thuật ghép sầu riêng thì nhân giống sầu riêng bằng cách ghép là phương pháp nhân giống vô tính chủ lực trong sản xuất sầu riêng không chỉ ở Việt Nam mà toàn thế giới. Kỹ thuật ghép sầu riêng không chỉ nâng cao năng suất, chất lượng quả mà còn góp phần quan trọng trong bảo tồn nguồn gen quý giá của giống bản địa, tăng tính đa dạng sinh học. Đào tạo kỹ thuật ghép cũng là yếu tố then chốt vừa tăng tỉ lệ thành công trong kỹ thuật ghép sầu riêng vừa góp phần phát triển bền vững ngành trồng và sản xuất sầu riêng.

Tại ViGen với nhiều năm kinh nghiệm, chúng tôi nhận thấy ba kỹ thuật ghép sầu riêng phổ biến và hiệu quả nhất gồm ghép nêm (cleft grafting), ghép mắt (chip/patch budding) và ghép áp (approach grafting). Ngoài ra còn có một số kỹ thuật ghép sầu riêng khác như ghép mini (mini-grafting) và ghép topworking, chỉ giữ lại phần gốc và thay phần mắt ghép bằng các giống sầu riêng năng suất cao cho cả vườn, không chỉ giúp bảo tồn các giống quý hiếm mà còn có thể thay thế giống kém chất lượng ngay trên cây trưởng thành mà không cần trồng lại từ đầu.

Yếu tố quyết định thành công và các lỗi phổ biến trong kỹ thuật ghép sầu riêng

Nếu muốn tỉ lệ ghép sầu riêng đạt cao và cây phát triển mạnh, bà con cần hiểu rõ những yếu tố quan trọng nhất ảnh hưởng đến quá trình này. Cùng ViGen xem đâu là những điểm cần đặc biệt chú ý nhé.

Các yếu tố ảnh hưởng đến tỷ lệ thành công

Tỷ lệ thành công trong kỹ thuật ghép sầu riêng sẽ rất cao nếu được trang bị đầy đủ sự chuẩn bị kỹ lưỡng và thao tác chính xác. Vì thế, từ kinh nghiệm thực tế và nghiên cứu khoa học của ViGen, chúng tôi chia sẻ các yếu tố quan trọng nhất quyết định sự thành công của quá trình ghép.

Thứ nhất, tuổi gốc ghép nên từ 4 đến 8 tuần và tối đa không quá 5 tháng tuổi, trong đó tốt nhất là khoảng 4 tháng tuổi vì khi đó gốc đã đủ cứng cáp và đầy đặn tuy nhiên vẫn giữ được sự phát triển mạnh mẽ.

Nếu sử dụng gốc ghép 4 – 8 tuần, tuy đây là thời điểm cây đang phát triển mạnh, mô mềm dễ liền vết ghép và tỷ lệ sống rất cao, tuy nhiên do yếu tố môi trường bên ngoài như côn trùng, gió, mưa… sẽ ảnh hưởng đến cây khi gốc còn quá nhỏ. Do đó, gốc ghép quá già hoặc quá non đều ảnh hưởng tiêu cực đến tỷ lệ thành công.

Thứ hai, vị trí ghép gần sát gốc hoặc trên cổ rễ là lý tưởng nhất do nơi này có nguồn dinh dưỡng dồi dào và mô mạch dẫn phát triển mạnh. Vị trí ghép tuy không đóng vai trò thiết yếu hay quá quan trọng nhưng quyết định tính thẩm mỹ cũng như độ bền của mối ghép.

Thứ ba, chất lượng vật liệu ghép (mắt ghép) tốt nhất là cành ghép hoặc chồi ghép từ cành cấp 1-3 của cây mẹ ưu tú, khỏe mạnh, do khi đó chồi ghép có hàm lượng carbohydrate cao giúp cung cấp năng lượng cho sự phát triển chồi ghép nhanh hơn.

Thứ tư, kỹ thuật ghép sầu riêng càng chuẩn xác càng tối ưu do phần vết cắt của gốc ghép và cành ghép cành vừa khít, càng tiếp xúc tốt giữa hai lớp vỏ thì mô ghép càng dễ dàng hòa hợp và tỷ lệ thành công càng lớn. Sau đó, có thể cố định thật chặt bằng băng nilon chuyên dụng hoặc dây polymer để tránh mất nước và va đập.

Kỹ thuật và tay nghề tỷ lệ thuận với tỷ lệ thành công, không chỉ đòi hỏi sự tỉ mỉ, chỉnh chu trong từng thao tác ghép, từ cắt vát cho đến cố định và chăm sóc. Vì thế, ViGen chuyên cung cấp kỹ thuật cũng như đào tạo, chuyển giao công nghệ ghép cây sầu riêng giúp nhà vườn vượt qua mọi khó khăn về kỹ thuật.

Thứ năm, ngay sau khi ghép, vết ghép cần được che phủ kín hoàn toàn bởi túi nilon hoặc màng phim chuyên dụng để giữ ẩm và tránh ánh nắng trực tiếp, mưa và sâu bệnh xâm nhập. Để chăm sóc sau ghép tối ưu, cây cần được đặt ở nơi râm mát, thoáng khí, tưới nước hợp lý và không được để ngập úng.

Một vài lựa chọn bổ sung để thúc đẩy cây sầu riêng ghép phát triển nhanh là sử dụng một số chất điều hòa sinh trưởng như BAP (Benzyl Amino Purine) và IAA (Indole-3-acetic acid) nhằm cải thiện sinh trưởng mô ghép, thúc đẩy quá trình liền sẹo và phát triển chồi ghép nhanh hơn, tuy nhiên cần chú ý đúng liều lượng và theo hướng dẫn khoa học.

Các lỗi thường gặp và biện pháp khắc phục

Kỹ thuật ghép sầu riêng sai tuổi do chất lượng gốc và cành ghép kém. Nguyên nhân có thể do sử dụng gốc ghép quá già hoặc không khỏe mạnh hoặc cành ghép từ cây mẹ kém chất lượng dẫn đến làm giảm tỷ lệ sống và ảnh hưởng xấu đến chất lượng cây con. Giải pháp là lựa chọn kỹ càng, ưu tiên giống địa phương khỏe mạnh và tuân theo khung tuổi tối ưu.

Kỹ thuật ghép sầu riêng không tương thích giữa gốc ghép và cành ghép do sự không phù hợp về mặt di truyền và sinh lý khiến hai bộ phận ghép không thể hòa hợp, dẫn đến cây phát triển kém hoặc chết. Khuyến khích chọn gốc ghép và cành ghép cùng loài, ưu tiên giống có khả năng thích nghi với môi trường địa phương hoặc tìm trợ giúp từ các chuyên gia như ViGen để tham khảo sự phù hợp của mối ghép.

Kỹ thuật ghép sầu riêng sai quy trình hoặc quy cách có thể do nhiều nguyên nhân như cắt ghép không đúng kỹ thuật, vết ghép không tiếp xúc sát, không cố định chặt hoặc không che phủ khiến vết ghép dễ bị khô, mất nước và nhiễm khuẩn, giảm tỷ lệ sống rõ rệt. ViGen khuyến khích thực hiện chuẩn xác từng bước và chú ý kỹ thuật bọc che hoặc tìm sự trợ giúp của chúng tôi.

Không chăm sóc sau ghép như không bọc phủ vết ghép hoặc để cây tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng gắt, mưa hay sâu bệnh là nguyên nhân chính làm cây ghép bị chết hoặc chồi không nảy. Để khắc phục, ViGen khuyến khích thường xuyên kiểm soát môi trường, tưới nước điều độ và phòng trừ sâu bệnh ngay từ đầu.

Cuối cùng, lạm dụng chất điều hòa sinh trưởng cũng là một lỗi phổ biến. Một số trường hợp sử dụng không đúng do ngâm mắt ghép trong nước dừa quá lâu hoặc tưới nước dừa quá thường xuyên, hoặc sử dụng hóa chất điều hòa không có hướng dẫn rõ ràng có thể làm giảm tỷ lệ sống và làm cây con phát triển bất thường. Do đó, nên dùng các chất điều hòa sinh trưởng theo khuyến cáo khoa học, hạn chế tự ý và tìm lời khuyên từ chuyên gia.

Đào tạo và chuyển giao kỹ thuật ghép sầu riêng

Một trong những yếu tố cực kỳ quan trọng góp phần nâng cao tỷ lệ thành công của cách ghép sầu riêng chính là công tác đào tạo, tập huấn và chuyển giao kỹ thuật cho nông dân cũng như các nhà vườn. Hiện nay, việc đào tạo và chuyển giao kỹ thuật ghép sầu riêng đang được triển khai rộng rãi thông qua nhiều chương trình tập huấn, thực hành tại chỗ, hội thảo và hoạt động cộng đồng nhằm nâng cao năng lực cho nông dân, sinh viên và các nhóm sản xuất giống điển hình như Trung tâm Khuyến nông Quốc gia.

Các phương pháp đào tạo và chuyển giao công nghệ phổ biến ở Việt Nam bao gồm tư vấn lý thuyết, trình diễn thực tế, thực hành trực tiếp dưới sự hướng dẫn của chuyên gia và đánh giá kết quả sau đào tạo. Nhờ các chương trình này, kiến thức và kỹ năng về nhận diện giống sầu riêng ưu tú, quy trình kỹ thuật ghép sầu riêng, chăm sóc sau ghép và ứng dụng công nghệ mới như mini-grafting đã và đang được nâng cao rõ rệt, giúp tăng tỷ lệ thành công khi ghép và chủ động sản xuất cây giống chất lượng cao.

Quy trình thực hiện kỹ thuật ghép sầu riêng

Dưới đây là hướng dẫn quy trình kỹ thuật ghép sầu riêng chi tiết mà chúng tôi đã phát triển, giúp bạn dễ dàng thực hành và thành công. Đầu tiên, chuẩn bị vật liệu và gốc ghép bằng cách chọn gốc ghép khỏe mạnh, ưu tiên giống địa phương có sức sống tốt, tuổi từ 4 tuần đến 5 tháng, chiều cao 50-60 cm. Cành ghép lấy từ cây mẹ ưu tú, không sâu bệnh, bộ phận chứa nhiều carbohydrate phục vụ phát triển chồi ghép hiệu quả.

Đối với kỹ thuật ghép nêm cây sầu riêng hay còn gọi là ghép chẻ nêm, trước hết chuẩn bị gốc ghép bằng cách cắt vát hình chữ “V” sâu khoảng 2-3 cm. Tiếp theo, từ cành ghép đã chọn khỏe mạnh, cắt vát hai bên thành hình nêm sao cho vừa khít với vết cắt trên gốc. Sau đó, ghép hai phần lại với nhau đảm bảo hai lớp vỏ của gốc và cành ghép tiếp xúc sát nhau để dễ liền sẹo.

Trong kỹ thuật ghép sầu riêng, ghép mắt là kỹ thuật ghép cây tinh tế hơn, bắt đầu bằng việc cắt mắt ghép bao gồm một phần vỏ và mầm ngủ từ cành mẹ. Sau đó, tạo một vết cắt tương ứng trên gốc ghép để lắp vừa mắt ghép vào. Tiếp theo, đặt mắt ghép vào vị trí đã chuẩn bị, đảm bảo các mặt cắt tiếp xúc tốt.

Ghép áp cây sầu riêng là kỹ thuật đặc biệt khác với các mối ghép khác, không sử dụng mắt ghép và gốc ghép mà là hai cây mẹ áp sát vào nhau, cho phép hai cây tiếp tục sống độc lập trong quá trình ghép.

Vì thế trước tiên cần chuẩn bị vật liệu riêng biệt gồm hai cây có đường kính tương đương và đặt cạnh nhau, sau đó rạch một vết trên vỏ của cả hai cây tại vị trí muốn ghép rồi áp sát hai mặt cắt này vào nhau và buộc chặt bằng dây nilon. Sau 2-3 tuần, vết ghép đã liền sẹo và hai cây đã dính chặt, sau đó cắt rời cành ghép khỏi cây mẹ.

Sau khi hoàn thành các kỹ thuật ghép sầu riêng, chăm sóc đúng cách là yếu tố then chốt quyết định sự thành công. Các kỹ thuật bao gồm quấn chặt bằng băng nilon để giữ ẩm và cố định mắt ghép. Sau khi hoàn thành thì che phủ và đặt cây ở nơi râm mát. Bạn hãy luôn nhớ rằng “quấn chặt”, “che phủ”, “thoáng khí” và “giữ độ ẩm”, đó là các yếu tố then chốt để quá trình ghép cây thành công.

Thông thường, sau 3-7 ngày, vết ghép sẽ bắt đầu liền sẹo. Khoảng 3-6 tuần sau, chồi ghép sẽ nảy mầm khỏe mạnh và bạn có thể bắt đầu quá trình chăm sóc như một cây con bình thường. Cuối cùng, thường xuyên kiểm tra để phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường.

Bảng so sánh các kỹ thuật ghép sầu riêng:

ViGen đơn vị cung cấp giống sầu riêng uy tín, chất lượng

ViGen cam kết mang đến cho bạn nguồn giống sầu riêng chất lượng cao, được chọn lọc và phát triển kỹ càng để phù hợp nhiều vùng trồng khác nhau. Chúng tôi không chỉ cung cấp cây giống mà còn đồng hành cùng bạn trong suốt quá trình kỹ thuật ghép sầu riêng: từ tư vấn kỹ thuật, hướng dẫn chi tiết theo từng bước, đến hỗ trợ chăm sóc và xử lý các vấn đề phát sinh.

Với kinh nghiệm và đội ngũ chuyên gia tận tâm, ViGen giúp bạn tối ưu hóa tỷ lệ thành công kỹ thuật ghép sầu riêng, tăng năng suất và tạo ra những vụ mùa sầu riêng bội thu. Hãy để ViGen trở thành người bạn đồng hành tin cậy, giúp bạn khai phá tiềm năng của vườn cây, phát triển kinh tế gia đình và góp phần nâng tầm ngành nông nghiệp Việt Nam.