Tổng hợp nguyên nhân và cách phòng trừ bệnh thối rễ khoai lang Nhật

Bệnh thối rễ khoai lang Nhật trong quá trình canh tác là một trong những vấn đề nghiêm trọng và thường gặp nhất, gây ảnh hưởng trực tiếp đến sinh trưởng, năng suất và chất lượng củ. Bệnh này có thể xuất hiện sớm ngay từ giai đoạn cây con hoặc bùng phát mạnh trong điều kiện thời tiết mưa nhiều, đất úng nước và thoát nước kém. Khi bệnh không được phát hiện và xử lý kịp thời, cây sẽ có dấu hiệu sinh trưởng chậm, vàng lá, héo rũ và dễ chết hàng loạt, dẫn đến thiệt hại kinh tế lớn cho người trồng.

Các triệu chứng ban đầu của bệnh thối rễ khoai lang Nhật cấy mô thường khó nhận biết, dễ bị nhầm lẫn với thiếu dinh dưỡng hoặc áp dụng các biện pháp chăm sóc chưa đúng kỹ thuật. Mầm bệnh tồn tại sẵn trong đất, có thể lây lan nhanh qua nước tưới, dụng cụ canh tác và hom giống, khiến việc kiểm soát trở nên khó khăn nếu không có biện pháp phòng ngừa từ đầu vụ.

Vì thế, việc hiểu rõ nguyên nhân, dấu hiệu nhận biết sớm và áp dụng giải pháp phòng trừ phù hợp là yếu tố then chốt giúp hạn chế bệnh thối rễ khoai lang Nhật, bảo vệ ruộng khoai và nâng cao hiệu quả sản xuất bền vững.

Bệnh thối rễ trên khoai lang Nhật là gì?

Bệnh thối rễ khoai lang Nhật là bệnh hại phổ biến do các loại nấm và vi sinh vật trong đất gây ra, tấn công trực tiếp vào hệ rễ của khoai lang. Khi bệnh xảy ra, khả năng hút nước và dinh dưỡng của rễ bị suy giảm nghiêm trọng, làm cây chậm phát triển và dễ chết. Điểm nguy hiểm của loại bệnh này là thường khởi phát từ phần rễ nằm sâu trong đất, rất khó phát hiện sớm bằng mắt thường. Đợi đến khi triệu chứng biểu hiện rõ ở thân lá thì bệnh đã tiến triển nặng.

Mầm bệnh tồn tại sẵn trong đất và chỉ bùng phát mạnh khi gặp điều kiện thuận lợi như đất ẩm ướt kéo dài, thoát nước kém,…Nếu không có biện pháp kiểm soát kịp thời, bệnh sẽ lây lan nhanh trong ruộng thông qua đất, nước tưới và dụng cụ canh tác.

Những dấu hiệu nào để nhận biết bệnh thối rễ?

Nhận biết sớm bệnh thối rễ giúp có biện pháp xử lý kịp thời, hạn chế được sự lây lan và giảm thiệt hại đáng kể. Các triệu chứng thường xuất hiện đồng thời trên thân lá và hệ rễ, nhưng luôn bị nhầm lẫn với thiếu chất dinh dưỡng hoặc stress môi trường.

Lá vàng – cây héo sinh lý – rễ nâu đen

Khi cây mắc bệnh thối rễ khoai lang Nhật, lá cây sẽ chuyển vàng từ lá già trước, sau đó tiếp tục lan dần lên các lá non. Cây sinh trưởng chậm, thân dây kém phát triển và dễ héo rũ vào ban ngày, đặc biệt khi trời nắng gắt. Điều đáng chú ý, hiện tượng này có thể thuyên giảm về ban đêm, khiến nhiều người hiểu lầm đây là vấn đề héo sinh lý thông thường.

Rễ khỏe sẽ dần chuyển sang màu nâu sẫm hoặc đen, mềm nhũn và dễ đứt. Khi bệnh tiến triển nặng, rễ bị thối hoàn toàn, có mùi hôi, khiến cây mất đi khả năng hút nước và chất dinh dưỡng. Đây là dấu hiệu đặc trưng giúp phân biệt bệnh thối rễ với các hiện tượng vàng lá do thiếu phân hoặc điều kiện ngoại cảnh.

Nguyên nhân gây bệnh thối rễ khoai lang Nhật

Bệnh thối rễ khoai lang Nhật phát sinh chủ yếu từ điều kiện canh tác và môi trường canh tác không phù hợp. Chính điều này tạo điều kiện thuận lợi cho nấm và vi sinh vật gây hại có thể phát triển mạnh mẽ. Rất nhiều trường hợp, các mầm bệnh đã tồn tại sẵn trong đất và chỉ bùng phát khi gặp các yếu tố bất lợi kéo dài.

Đất thoát nước kém

Đây là yếu tố hàng đầu trong các nguyên nhân khoai lang bị thối rễ. Khi đất bị úng nước sau mưa lớn hoặc tưới quá nhiều, rễ khoai dễ bị thiếu oxy, dễ bị tổn thương và suy yếu. Từ đó, tạo điều kiện thuận lợi để nấm gây bệnh trong đất xâm nhập và tấn công vào hệ rễ, khiến rễ bị thâm đen, nhũn và dần bị thối.

Những chân đất trũng, đất nặng hoặc không được lên luống cao thường có nguy cơ phát sinh bệnh thối rễ khoai lang Nhật rất cao. Nếu tiếp tục để tình trạng úng kéo dài, tốc độ lây lan bệnh sẽ rất nhanh, gây chết từng cây hoặc cả đám, ảnh hưởng đến năng suất.

Trồng liên tục không luân canh

Việc trồng khoai lang Nhật liên tục nhiều vụ trên cùng một chân đất mà không luân canh là nguyên nhân phổ biến khiến bệnh ngày càng trở nên nghiêm trọng. Khi thực hiện trồng liên vụ, mầm bệnh trong đất không được tiêu diệt mà thay vào đó còn tích lũy theo thời gian, làm tăng mật độ nấm gây bệnh.

Bên cạnh đó, đất trồng liên tục sẽ dễ bị thoái hóa, mất cân bằng hệ vi sinh vật có lợi, khiến cây khoai lang Nhật bị suy yếu và dễ mắc bệnh thối rễ khoai lang Nhật hơn. Bằng cách luân canh với các cây trồng khác sẽ giúp cắt đứt vòng đời mầm bệnh và cải thiện sức khỏe của đất.

Phân hữu cơ chưa hoai

Nguyên nhân tiềm ẩn gây ra bệnh đó chính là sử dụng phân hữu cơ chưa hoai mục mà nhiều người thường bỏ qua. Mầm ệnh, nấm và vi khuẩn gây hại tồn tại nhiều ở trong phân tươi hoặc phân chưa ủ kỹ. Khi bón phân trực tiếp vào đất, các tác nhân này thuận lợi xâm nhập vào rễ khoai lang, đặc biệt trong điều kiện đất ẩm.

Ngoài ra, quá trình phân hủy phân hữu cơ chưa hoai còn sinh ra nhiệt và khí độc trong đất, làm tổn thương phần rễ non, tạo điều kiện cho bệnh thối rễ khoai lang Nhật phát triển mạnh. Chính vì thế, phân hữu cơ cần được ủ hoai hoàn toàn trước khi sử dụng để đảm bảo an toàn cho cây trồng và hạn chế nguy cơ phát sinh bệnh.

Làm thế nào để trị bệnh thối rễ hiệu quả?

Khi bệnh thối rễ khoai lang Nhật đã xuất hiện trên ruộng, việc xử lý cần được diễn ra một cách nhanh chóng để tránh lây lan sang các cây xung quanh. Không chỉ dừng lại ở việc dùng thuốc mà còn cần kết hợp nhiều biện pháp canh tác, xử lý đất nhằm kiểm soát mầm bệnh tận gốc và thực hiện cách trị bệnh thối rễ khoai lang hiệu quả.

Nhổ bỏ cây bệnh

Biện pháp đầu tiên và bắt buộc khi phát hiện bệnh là nhổ bỏ hoàn toàn các cây đã nhiễm bệnh nặng. Những cây này nên tiến hành nhổ hết cả rễ, không được để sót trong đất vì rễ thối chính là nguồn lây lan mầm bệnh rất mạnh. Sau khi nhổ, mang ngay cây bệnh ra khỏi ruộng và tiêu hủy đúng cách, tuyệt đối không được vùi lại trong đất hoặc ủ làm phân bón.

Việc này giúp khoanh vùng ổ bệnh, phòng trừ bệnh thối rễ trên khoai lang lây lan qua đất và nước tưới sang các cây khỏe, đặc biệt trong điều kiện ruộng ẩm hoặc mưa nhiều.

Xử lý đất bằng vôi, Trichoderma

Sau khi thực hiện loại bỏ cây bệnh, cần phải xử lý đất xung quanh ổ bệnh để tiêu diệt mầm nấm gây bệnh thối rễ khoai lang Nhật. Bón vôi nông nghiệp với liều lượng phù hợp để khử chua, cải thiện pH đất và ức chế sự phát triển của nấm bệnh trong đất. Vôi nên được rải đều và kết hợp xới nhẹ để tăng hiệu quả.

Bên cạnh đó, bổ sung thêm Trichoderma là biện pháp sinh học an toàn và bền vững. Có thể trộn Trichoderma với phân hữu cơ hoai mục hoặc tưới trực tiếp vào vùng đất bị bệnh. Trichoderma giúp cạnh tranh, ức chế nấm gây bệnh thối rễ khoai lang Nhật, đồng thời cải thiện hệ vi sinh vật có lợi trong đất.

Phun thuốc nấm

Khi bệnh thối rễ khoai lang Nhật phát sinh trên diện rộng hoặc có dấu hiệu lây lan nhanh, cần phải kết hợp thuốc trừ nấm để kiểm soát tình hình kịp thời. Các hoạt chất như Metalaxyl, Ridomil Gold thường được sử dụng như thuốc trị thối rễ khoai lang, thối gốc do nấm trong đất gây ra.

Thuốc nên được pha và phun đúng theo liều lượng khuyến cáo, tập trung tưới vào phần rễ và gốc cây. Nên nhớ phải luân phiên hoạt chất giữa các lần xử lý để tránh hiện tượng kháng thuốc xảy ra.

Làm thế nào để phòng ngừa lâu dài bệnh thối rễ?

Để hạn chế bệnh thối rễ khoai lang Nhật tái phát và gây hại qua nhiều mùa vụ, cần chú trọng đến các biện pháp phòng ngừa lâu dài ngay từ khâu chuẩn bị đất đến chọn giống chăm sóc. Thực tế, phòng bệnh luôn hiệu quả và ít tốn kém hơn so với xử lý khi bệnh đã bùng phát, đồng thời giúp ruộng khoai sinh trưởng ổn định và bền vững hơn.

Hạn chế tưới đọng

Nước đọng trong ruộng là điều kiện thuận lợi nhất để bệnh thối rễ phát triển. Chính vì thế, chỉ nên tưới khi đất khô và ngừng tưới ngay sau khi mưa. Trong thời gian dài, tráng việc tưới quá nhiều và tưới liên tục vì điều này sẽ khiến đất luôn ẩm ướt.

Ưu tiên chọn các hình thức tưới nhẹ, tưới nhỏ giọt hoặc tưới rãnh để giữ ẩm vừa đủ cho cây mà không làm úng rễ. Việc này sẽ giúp rễ được thông thoáng, tăng sức đề kháng và giảm nguy cơ phát sinh bệnh thối rễ khoai lang Nhật.

Lên luống cao

Đây là biện pháp canh tác đơn giản nhưng mang lại hiệu quả đáng kể trong việc phòng ngừa bệnh, đặc biệt ở các vùng đất thấp hoặc có mưa nhiều. Luống cao sẽ giúp nước thoát nhanh sau mưa, hạn chế được tình trạng ngập cục bộ quanh vùng rễ cây.

Luống khoai lang Nhật nên cao từ 25 – 40 cm tùy vào điều kiện đất và thời tiết, rãnh thoát nước rõ ràng. Khi đất thông thoáng, hệ rễ phát triển khỏe mạn, khả năng chống chịu bệnh thối rễ khoai lang Nhật sẽ được nâng cao.

Sử dụng giống sạch bệnh

Nên sử dụng hom giống khỏe mạnh, không có dấu hiệu thối gốc, vàng lá hoặc nhiễm bệnh từ ruộng mẹ. Bởi giống là yếu tố quyết định đến nguy cơ phát sinh bệnh thối rễ ngay từ đầu vụ. Điều đáng chú ý, tuyệt đối không lấy giống từ ruộng đã từng bị thối rễ.

Nên chọn giống có nguồn gốc rõ ràng, được chọn lọc và xử lý trước khi trồng sẽ giúp giảm đáng kể mầm bệnh xâm nhập vào ruộng. Khi dùng giống sạch bệnh kết hợp với chăm sóc đúng kỹ thuật, nguy cơ bệnh thối rễ khoai lang Nhật sẽ luôn được kiểm soát tốt.

Bệnh thối rễ là một trong những nguyên nhân gây thiệt hại lớn nếu không được phát hiện và phòng ngừa kịp thời. Việc kết hợp đúng kỹ thuật canh tác, xử lý đất, quản lý nước tưới và sử dụng giống sạch bệnh sẽ giúp kiểm soát bệnh hiệu quả và hạn chế tái phát về lâu dài.

Vigen luôn đồng hành cùng bạn trong quá trình trồng và chăm sóc khoai lang Nhật, sẵn sàng hỗ trợ tư vấn kỹ thuật, giải pháp phòng trừ bệnh thối rễ khoai lang Nhật phù hợp với từng điều kiện canh tác để nâng cao hiệu quả năng suất. Hãy liên hệ Vigen qua số hotline 0909 789 789 để được tư vấn hỗ trợ tận tâm và chính xác nhất.