Giống sầu riêng cấy mô bước tiến mới của nông nghiệp Việt
Trong vài năm gần đây, sản lượng sầu riêng được trồng ở nước ta ngày càng tăng trưởng nhờ vào nhu cầu tiêu thụ ngày càng lớn không chỉ trong nước mà còn xuất khẩu đi nhiều thị trường lớn như Trung Quốc, Hàn Quốc hay Singapore.
Để đảm bảo mọi trái sầu riêng đều có chất lượng đồng đều và đáp ứng đủ yêu cầu để có thể mua bán trên thị trường, giống sầu riêng cấy mô đã được nghiên cứu và cho ra đời nhằm giúp bà con chọn được các giống cây tốt, sạch bệnh và cho trái đồng đều. Thông qua bài viết này, người đọc sẽ được ViGen dẫn dắt vào một thế giới về giống sầu riêng cấy mô và biết thêm nhiều thông tin thú vị liên quan đến chúng.
Giới thiệu về giống sầu riêng cấy mô
Vậy giống sầu riêng cấy mô là giống cây gì? Hiểu một cách đơn giản thì đây là cây giống được nhân bằng công nghệ nuôi cấy mô trong phòng thí nghiệm. Người ta lấy một phần mô nhỏ từ cây mẹ ưu tú, sau đó nuôi trong điều kiện vô trùng để tạo ra cây con. Nhờ vậy mà cây con giống hệt cây mẹ, sạch bệnh và có khả năng sinh trưởng tốt nếu được chăm sóc đúng cách.
Đặc điểm của giống sầu riêng cấy mô
Đặc điểm của giống sầu riêng cấy mô nói chung
Đặc điểm nổi bật nhất của giống sầu riêng cấy mô là sự đồng nhất về hình thái và có tính di truyền ổn định. Có nghĩa là toàn bộ cây con sẽ có những đặc tính giống nhau, cùng nhau phát triển và sẽ cho ra trái đồng đều giúp cho việc chăm sóc dễ dàng hơn.
Hơn nữa, vì cây được tạo ra trong phòng vô trùng nên các mầm bệnh nguy hiểm thường gặp ở cây sầu riêng sẽ được loại bỏ. Bộ rễ cây con cũng được phát triển mạnh, có thể bám đất nhanh sau khi trồng ra vườn. Nhờ được nhân giống sầu riêng từ cây mẹ ưu tú, nên tất cả cây con vẫn giữ được toàn bộ ưu điểm của giống ban đầu, từ năng suất cho đến chất lượng trái và đồng thời có khả năng thích nghi tốt với điều kiện tự nhiên nếu được huấn luyện đúng cách.
Đặc điểm nổi bật của giống sầu riêng cấy mô so với các giống cây cấy mô khác
Một mặt, vì sầu riêng là cây ăn quả quanh năm nhưng trong khi phần lớn các đối tượng được đem đi cấy mô là các cây ngắn hạn hoặc cây cảnh như chuối, khoai tây, hoa lan. Chính vì vậy, quá trình cấy mô sầu riêng sẽ phức tạp và mất nhiều thời gian hơn, đồng thời cũng sẽ có nhiều thách thức lớn hơn như mẫu mô dễ bị nâu hóa, chồi khó có thể tái sinh và cây con cần được chăm sóc đặc biệt trước khi đưa ra vườn, khác biệt hẳn với các loại cây cấy mô phổ biến khác dễ nhân giống và nhanh ra cây.
Mặt khác nằm ở mục đích sử dụng cụ thể như với chuối hoặc khoai tây, cây con sau cấy mô sẽ đem trồng trực tiếp để tiêu thụ trên thị trường, nhưng với sầu riêng thì khác. Sau khi cấy mô sầu riêng sẽ được chủ yếu dùng làm gốc ghép sạch bệnh, rồi mới ghép thêm cành giống thương phẩm như Ri6, Monthong, Dona hay Musang King. Nhờ vậy cây vừa có bộ rễ khỏe mạnh, sạch bệnh, vừa giữ nguyên được chất lượng trái ngon từ cành ghép. Đây là nét đặc thù riêng, không gặp ở những cây cấy mô ngắn ngày.
Ưu và nhược điểm của giống sầu riêng cấy mô
Ưu điểm giống sầu riêng cấy mô
Tính di truyền đồng nhất
Một trong những ưu điểm lớn nhất của giống sầu riêng cấy mô là sự đồng đều về di truyền vì toàn bộ cây con sẽ được tạo ra từ cùng một mẫu mô của cây mẹ, do đó chúng sẽ mang các đặc điểm về hình thái và đặc tính giống nhau và cùng phát triển chung để ra trái đồng đều. Tại vườn trồng, các cây con từ giống cây này sẽ có sự đồng đều rõ rệt từ chiều cao hình dáng, độ phân cành cho đến tán lá.
Đặc điểm này càng nổi bật hơn khi cây bước vào giai đoạn ra trái, vì ta sẽ thu được toàn bộ các trái sầu riêng có cùng kích thước, màu sắc và chất lượng quả như nhau. Bởi vì nhờ vào đặc tính này chúng đã trở thành một giống cây quan trọng đối với thị trường xuất khẩu, nơi mà các trái sầu riêng luôn phải đạt yêu cầu về chất lượng, hương vị và không được chênh lệch quá lớn với nhau.
Giống cây sạch bệnh
Ngoài ra, một trong những đặc điểm đáng chú ý nữa của giống sầu riêng cấy mô là khả năng sạch bệnh ngay từ giai đoạn ban đầu. Vì trong quá trình thực hiện phương pháp này, mẫu mô sau khi được lấy từ cây mẹ khỏe mạnh sẽ được đưa vào môi trường nuôi cấy vô trùng tuyệt đối và trải qua các bước khử khuẩn làm sạch để loại bỏ triệt để các mầm bệnh.
Nhờ vậy khi cây con lớn lên sẽ hầu như không mang theo các loại nấm, vi khuẩn hay virus gây hại. Đây là một điểm cộng rất lớn so với các phương pháp nhân giống khác như gieo hạt hoặc ghép cành, có nguy cơ cây bị nhiễm bệnh cao hơn do bị lây từ hạt giống hoặc gốc ghép.
Bằng cách sử dụng phương pháp này, các bạn có thể phòng ngựa bệnh thối rễ vì xì mủ thân trên cây do nấm Phytophthora gây ra, đồng thời có thể giảm được đáng kể các chi phí cho thuốc bảo vệ thực vật và hạn chế các tác động xấu từ hóa chất ảnh hưởng đến chất lượng và năng suất của sầu riêng.
Thời gian thu hoạch và năng suất của giống sầu riêng cấy mô
Hơn nữa, phương pháp nhân giống sầu riêng cấy mô còn được đánh giá cao nhờ vào khả năng rút ngắn thời gian và cho năng suất ổn định hơn các phương pháp khác. Như đối với phương pháp gieo hạt, cây thường mất từ 8–10 năm mới cho trái còn đối với phương pháp ghép cành cây cũng phải mất từ 4-5 năm mới cho ra quả. Việc sử dụng cây trồng từ giống sầu riêng cấy mô sẽ giúp nhà vườn có thể thu hồi vốn nhanh hơn và bắt đầu có lợi nhuận sớm hơn.
Bên cạnh đó, nhờ nền tảng di truyền khỏe mạnh và sự đồng đều trong phát triển, cây cấy mô thường cho năng suất đồng đều giữa các cây trong vườn. Điều này hạn chế các tình trạng cây ra trái sai quả, cây ra ít quả hoặc ra quả với chất lượng kém và là yếu tố quan trọng để góp phần mang lại sản lượng ổn định và nâng cao tổng sản lượng sản xuất tại các nhà nông.
Bảo tồn và nhân rộng giống sầu riêng cấy mô quý hiếm
Ngoài các ưu điểm đem lại giá trị về kinh tế cho nhà vườn, giống sầu riêng cấy mô còn có một ưu điểm mang tính khoa học và bảo tồn, đó là khả năng gìn giữ và nhân rộng các giống sầu riêng quý hiếm. Như các giống cây sầu riêng nổi tiếng như Ri6, Monthong, Dona hay Musang King có giá trị dinh dưỡng cao nhưng nguồn giống thuần thường rất hạn chế.
Và nhờ vào công nghệ cấy mô, các giống cây này có thể được nhân nhanh mà vẫn giữ nguyên đặc tính quý từ cây mẹ, giảm nguy cơ thoái hóa giống theo thời gian và mở ra cơ hội để các bà con nông dân tiếp cận nguồn giống chất lượng, thay vì phải phụ thuộc vào nhập khẩu hay nguồn cành ghép hiếm hoi.
Về lâu dài, việc bảo tồn và nhân rộng giống sầu riêng cấy mô quý không chỉ giúp mang lại giá trị kinh tế ổn định, mà còn đóng vai trò quan trọng trong việc gìn giữ nguồn gen quý cho ngành nông nghiệp Việt Nam. Đây cũng là nền tảng thiết yếu để thúc đẩy các chương trình lai tạo và cải tiến giống trong tương lai.
Nhược điểm và hạn chế của giống sầu riêng cấy mô
Chi phí đầu tư cao và rủi ro thương mại
Bên cạnh những ưu điểm trên, giống sầu riêng cấy mô còn tồn tại những nhược điểm và hạn chế lớn khác, đầu tiên là chi phí đầu tư ban đầu cao. Vì phương pháp này cần phải trải qua các quy trình sản xuất nghiêm ngạt trong phòng thí nghiệm vô trùng, cần các môi trường nuôi cấy và đội ngũ kỹ thuật được đào tạo bài bản nên giá bán của cây giống này sẽ lớn hơn các phương pháp khác khoảng từ 2-3 lần. Với các nhà vườn với quy mô nhỏ hoặc các bà con nông dân thì đây sẽ là một thách thức lớn khi trồng trên diện tích lớn.
Ngoài ra, rủi ro thương mại cũng là một vấn đề đáng lo ngại vì nguồn cung của giống sầu riêng cấy mô chủ yếu đến từ một số viện nghiên cứu hoặc doanh nghiệp lớn nên bà con sẽ phù thuộc nhiều vào thị trường. Hơn nữa, cũng có vài cơ sở cung cấp kém uy tín quảng bá sai sự thật như quảng bá bán các giống cây cấy mô nhưng thật chất lại là các cây ghép thông thường kém chất lượng, việc này sẽ dẫn đến việc mua bán trên thị trường thiếu minh bạch và rủi ro rất nhiều cho các khách hàng.
Yêu cầu kỹ thuật cao, các điều kiện chăm sóc khắt khe để nâng cao tỷ lệ sống
Một trong các hạn chế khác của giống sầu riêng cấy mô nằm ở mặt đòi hỏi kỹ thuật cao, cơ sở vật chất hiện đại khiến giống cây này khó được phổ biến rộng rãi. Hơn nữa, nếu sau khi đã trồng được cây con thì chúng cũng yếu hơn rất nhiều so với các cây trồng bằng phương pháp khác như rễ nhỏ, lá mỏng, dễ mất nước và dễ bị sốc khi đưa ra ngoài tự nhiên. Nếu không trải qua giai đoạn thích nghi trong nhà lưới, với ánh sáng tán xạ và độ ẩm ổn định, cây có thể chết hàng loạt.
Bên cạnh đó, giống sầu riêng cấy mô đặc biệt nhạy cảm với điều kiện ngoại cảnh như chỉ cần sự thay đổi nhỏ về nhiệt độ, ánh sáng quá gắt hoặc ngập úng sau mưa lớn thì cây con sẽ bị chậm phát triển hoặc suy yếu. Do đó, các bạn cần phải đầu tư nhiều công sức vào việc chăm sóc cây từ ban đầu như che nắng, thoát nước, đến bón phân đúng liều lượng. Nên đây sẽ là lý do khiến giống sầu riêng cấy mô trở thành lựa chọn khó khăn với các nhà nông ít kinh nghiệm hoặc không có điều kiện chăm sóc kỹ lưỡng.
Chưa được kiểm chứng đầy đủ về năng suất và chất lượng
Vì đây là công nghệ mới chỉ mới được áp dụng cho giống cây sầu riêng trong vài năm gần đây nên ta vẫn chưa có đủ dữ liệu khoa học và thực tế để khẳng định giống sầu riêng cấy mô sẽ duy trì năng suất, chất lượng quả và tuổi thọ ổn định trong suốt vòng đời. Việc này dẫn đến nhiều bà con sẽ có tâm lý e dè không dám đầu tư quy mô lớn vào giống sầu riêng cấy mô vì lo ngại đến các rủi ro có thể xảy đến.
Các phương pháp nhân giống cây sầu riêng khác
Qua bài này, ViGen cũng muốn các bạn độc giả biết thêm về các phương pháp nhân giống khác để chúng ta có thể cùng so sánh với nhau các điểm mạnh và điểm yếu nhằm chọn ra các phương pháp phù hợp cho các bạn nhé.
| Phương pháp gieo hạt | Phương pháp ghép gốc | Phương pháp nuôi cấy mô | |
| Định nghĩa | Là một phương pháp đơn giản và lâu đời nhất. Để trồng cây bằng phương pháp này người ta sẽ lấy hạt từ trái sầu riêng, rửa sạch rồi đem gieo trực tiếp. | Là phương pháp phổ biến nhất hiện nay. Đầu tiên người ta sẽ gieo hạt để có một cây gốc khỏe mạnh hay còn gọi là gốc ghép, sau đó lấy một đoạn cành của giống sầu riêng ngon ghép lên gốc đó. | Là phương pháp hiện đại nhất hiện nay. Trước tiên, lấy một mẫu mô từ cây mẹ, mẫu mô ấy sẽ được khử khuẩn làm sạch rồi được cấy vào môi trường dinh dưỡng trong lọ thí nghiệm dưới điều kiện vô trùng. |
| Ưu điểm | Cách làm khá đơn giản, không tốn quá nhiều chi phí nên ai cũng có thể thực hiện được | Giữ nguyên được chất lượng của giống cây sầu riêng ngon, cho ra quả chất lượng cao với thời gian ra trái nhanh hơn gieo hạt chỉ khoảng từ 4-5 năm và không bị biến dị khi trồng. | Cây con sạch bệnh, đồng đều về di truyền và giữ nguyên các đặc tính tốt từ cây mẹ Sử dụng phương pháp này có thể rút ngắn thời gian để cây ra quả và đồng thời cho ra trái đồng đều với chất lượng cao. |
| Nhược điểm | Cây có sự biến dị khá lớn, cho trái nhỏ, ít cơm và vị không ngon. Thời gian từ lúc gieo hạt đến khi cây ra trái cũng khá lâu thường từ 8–10 năm | Đòi hỏi tay nghề và kỹ thuật chính xác. Nếu gốc cây ghép vào không sạch bệnh có thể ảnh hưởng đến cây con và nếu thao tác sai, mối ghép sẽ không liền lại, cây có thể chết. | Chi phí đầu tư ban đầu khá cao, quy trình sản xuất phức tạp và đòi hỏi việc chăm sóc khắt khe. Cây có tỷ lệ sống thấp và bị phụ thuộc nhiều vào các điều kiện ngoại cảnh. |
Nên chọn đơn vị nào để mua giống sầu riêng cấy mô
Nếu bạn đang tìm kiếm một nơi để có thể mua những giống cây sầu riêng được nhân giống bằng phương pháp nuôi cấy mô thì ViGen là một trong những đơn vị cung cấp mà bạn không thể bỏ lỡ.
Với đội ngũ chuyên môn có kiến thức sâu rộng và giàu kinh nghiệm trong nghiên cứu và nhân giống cùng với quy trình sản xuất giống khép kín, áp dụng công nghệ nuôi cấy mô hiện đại và kỹ thuật ghép cành chuẩn xác. ViGen luôn cam kết sẽ đem đến cho các bạn những giống cây khỏe mạnh, sạch bệnh với chất lượng ra trái đồng đều và vẫn giữ nguyên các đặc tính từ các giống sầu riêng ngon nổi tiếng như Ri6, Monthong hay Dona.
Trước khi xuất vườn, mỗi cây giống đều sẽ được đem đi kiểm tra chất lượng, đảm bảo có nguồn gốc rõ ràng và sạch bệnh. Nhờ vậy, ViGen không chỉ là nơi cung cấp cây giống sầu riêng cấy mô, mà còn là người đồng hành đáng tin cậy của bà con nông dân trong hành trình xây dựng những vườn sầu riêng năng suất cao và bền vững.